Een van de organen gelegen in de buikholte, is de alvleesklier. De medische term voor de alvleesklier is de pancreas. De pancreas is ongeveer 13 tot 15 centimeter lang. In de pancreas wordt pancreassap aangemaakt. Het pancreassap heeft meerdere functies. Het pancreassap speelt een belangrijke rol in de vertering van voedsel. Dit wordt de exocriene functie van de pancreas genoemd. De pancreas speelt ook een belangrijke endocriene functie. De pancreas speelt een belangrijke rol bij het handhaven van de normale bloedsuikerspiegel (bloedglucosespiegel). Bij een te lage bloedglucosespiegel maken de alfa-cellen van de eilandjes van Langerhans glucagon aan. Glucagon verhoogt de bloedglucosespiegel. Bij een te hoge bloedglucosespiegel maken de beta-cellen van de eilandjes van Langerhans insuline. Insuline verlaagt de bloedglucosespiegel.
De bouw van de pancreas
De pancreas heeft een wigvorm. Hij kan verdeeld worden in drie delen; de kop van de pancreas, het lichaam van de pancreas en de staart van de pancreas. De kop van de pancreas ligt in de kromming van de twaalfvingerige darm. Het lichaam van de pancreas is het gedeelte van de pancreas wat naast de kop is gelegen. Daarnaast is de staart gelegen van de pancreas welke taps toeloopt in de richting van de milt. In de pancreas worden pancreassappen geproduceerd. Deze pancreassappen komen uiteindelijk uit in de ductus pancreaticus. De ductus pancreaticus mondt samen met de ductus choledochus uit in de twaalfvingerige darm (het duodenum). Ze monden uit in de twaalfvingerige darm via de papilla duodeni major (zie figuur 1).
De functies van de pancreas
De functies van de pancreas, kan men opdelen in exocriene functies (de pancreas scheidt stoffen uit aan het spijsverteringsstelsel) en endocriene functies (dit wil zeggen dat een orgaan stoffen uitscheidt voor het orgaan zelf, aan bloed en aan weefselvloeistof).
De exocriene functies van de pancreas bestaan uit de productie van spijsverteringsenzymen. Onder andere worden de volgende spijsverteringsenzymen door de pancreas gemaakt; amylase, lipase, phospholipase, tripsinogeen en chymotrypsinogeen. Deze enzymen komen in het pancreassap via de papilla duodeni major in de dunne darm terecht (de twaalfvingerige darm). De enzymen zijn erg belangrijk voor de spijsvertering. Het amylase zorgt voor de splitsing van koolhydraten, het splits zetmeel en glycogeen. Lipase heeft als functie het splitsen van vet. Colipase is nodig voor de werking van de lipases. De functie van phospholipase en tripsinogeen is het splitsen van proteinen (eiwitten).
De endocriene functies van de pancreas bestaat uit de productie van een aantal hormonen. Deze hormonen worden geproduceerd in cellen die gearrangeerd liggen in kleine eilandjes, de eilandjes van Langerhans. De hormonen die in de eilandjes van Langerhans worden geproduceerd, worden direct aan het bloed afgegeven. Een aantal van de belangrijkste hormonen die in de pancreas geproduceerd worden, zijn insuline, glucagon, somatostatine en serotonine. Insuline en glucogon hebben een belangrijke functie bij de regulatie van de bloedsuikerspiegel (het glucosegehalte van het bloed). Insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel en glucagon verhoogt de bloedsuikerspiegel. Somatostatine heeft meerdere functies waaronder een remmend effect op de afgifte van insuline en glucagon. Serotonine is een neurotransmitter.
Aandoeningen van de pancreas
Er kunnen een aantal aandoeningen voorkomen aan de pancreas. Hieronder staan twee van deze aandoeningen;
- Pancreatitis (een ontsteking van de pancreas). Er is een acute vorm van pancreatitis en een chronische vorm van pancreatitis. Pancreatitis kan door verschillende oorzaken ontstaan. Een aantal van de oorzaken van acute pancreatitis zijn alcohol, infecties, galstenen, medicijnen en pancreastumoren. Een aantal van de oorzaken van chronische pancreatitis zijn een trauma, erfelijke factoren en alcohol.
- Pancreaskanker
- Diabetes mellitus
Bronnen:
S. Silbernagel, A. Despopoulus, 2001, Atlas van de fysiologie, Sesam, Baarn
H. Fritsch, W. Kuhnel, 2007, Atlas van de anatomie, Inwendige organen, Sesam, Baarn
P. Kumar, M. Clark, 2002, Clinical Medicine, Saunders
K.L. Moore, A. F. Dalley, 1999, Clinically oriented Anatomy, Lippincott, Williams & Wilkins