Bij etalagebenen (claudicatio intermittens, of perifeer arterieel vaatlijden) zijn de slagaders van de onderbenen en voeten vernauwd door atherosclerose (aderverkalking). Door deze vernauwing is de bloed- en dus zuurstofvoorziening van de benen niet goed. Een van de gevolgen is pijn bij bewegen (wandelen). Tijdens bewegen hebben de spieren meer zuurstof nodig. De benodigde zuurstof kan niet goed geleverd worden en de spieren verzuren. De verzuring veroorzaakt pijn en mank lopen.
Etalagebenen zijn een goede voorspeller voor andere vaataandoeningen
Het hebben van etalagebenen is een goede voorspeller voor aantasting door aderverkalking van andere slagaders in het lichaam, bijvoorbeeld de slagaders in de hersenen, of de slagaders van het hart. Mensen met etalagebenen hebben 2 tot 4 keer meer kans voor het ontwikkelen van een andere hart- en vaatziekte en hebben een 2 tot 3 keer grotere kans op het overlijden aan een beroerte of hartaanval. De kans op het krijgen van aderverkalking is sterk afhankelijk van de leefstijl. Een ongezonde leefstijl (roken, overgewicht en obesitas, hypertensie, stress, weinig fruit en groente, veel verzadigd vet) en diabetes mellitus (suikerziekte) en erfelijkheid vergroten de kans op het ontwikkelen van aderverkalking.
Pijn en mank lopen eerste symptomen van etalagebenen
Aderverkalking in de slagaders van de benen leidt niet direct tot klachten. De aderverkalking moet zo ernstig zijn dat de bloed- en zuurstofvoorziening wordt belemmerd. Wanneer de bloed- en zuurstofvoorziening wordt belemmerd, hebben de spieren van de benen (vaak de kuiten) onvoldoende zuurstof om energie vrij te maken om te kunnen samentrekken. De spieren gaan dan op een andere manier energie vrij maken met als gevolg verzuring. De verzuring van de spieren veroorzaakt pijn in de spieren en zorgt ook voor mank lopen. Met name tijdens bewegen (wandelen) treedt pijn op, omdat dan de spieren meer zuurstof nodig hebben. Na een tijdje stilstaan verdwijnt de pijn, omdat dan de verzuring wordt opgeheven. Naast pijn is vaak het been, of de voet waar de aderverkalking in zit wat kouder en is de polsslag minder goed te voelen.
Ernst van etalagebenen ingedeeld in vier graden van de ACSM-schaal
De ernst van etalagebenen is in te delen in de vier graden van de ACSM-schaal. Hoe hoger de schaal des te ernstiger is de ernst van de etalagebenen. De symptomen die horen bij de verschillende schalen van ACSM-schaal worden hieronder gegeven:
- Graad 1; nog geen typische klachten (pijn, krampen en moe gevoel) die horen bij etalagebenen.
- Graad 2; klachten (pijn, krampen en moe gevoel) bij wandelen. Deze klachten zijn nog niet ernstig. Wanneer de klachten optreden na 100 meter wandelen, wordt het stadium 2a genoemd. Wanneer de klachten optreden binnen 100 meter wandelen, wordt het stadium 2b genoemd.
- Graad 3; ook klachten (pijn in de voorvoet en tenen) in rust, met name tijdens de nachtrust. Ook voelen de voeten koud aan, raken de nagels verdikt, genezen wondjes aan de onderbenen en voeten slecht en is er een veranderde haargroei bij het aangedane been.
- Graad 4; naast de klachten genoemd bij graad 3 is er ook sprake van ulcera (zweren), necrose (afsterving) en gangreen aan de voet.
De diagnose etalagebenen wordt gesteld aan de hand van MRA (magnetic resonance angiography), angiografie, echo duplex de arm-enkel index en de maximaal gelopen afstand wanneer pijn optreedt. De plek van de pijn geeft inzicht in de plaats waar de vernauwing van de slagader zit.
Bronnen:
nhg.artsennet.nl
www.kngfrichtlijnen.nl
nhg.artsennet.nl
aderverkalking-atherosclerose.pilliewillie.nl
claudicatio.fastguide.nl
www.pmc-roosendaal.nl
www.verdec.com