Aneurysmata zijn verwijdingen van bloedvaten. Deze verwijdingen ontstaan als complicatie van een pathologisch proces in de vaatwand. Meerdere pathologische processen kunnen ten grondslag liggen aan een aneurysma maar meestal is atherosclerose de primaire oorzaak. Daar aneurysmata in arteriën (slagaders) veel gevaarlijker zijn dan in venen zullen we het in dit artikel over de arteriële aneurysmata hebben.
Oorzaken ontstaan aneurysmata
Atherosclerose is de hoofdoorzaak (9 van de 10 gevallen) van het ontstaan van arteriële aneurysmata. Andere oorzaken van een aneurysma kunnen een infectie van de vaatwand zijn of de ziekte van Marfan, een aandoening van het bindweefsel. Atherosclerose is een pathologisch proces wat zich afspeelt in de vaatwand (meer informatie over atherosclerose is te vinden in het artikel “Aderverkalking, wat is dat?”), normaliter bevindt dit proces zich in de binnenste laag van het bloedvat, de tunica intima. Wanneer echter het proces zich uitbreidt naar de middelste laag van het bloedvat, de tunica media, kan het de vaatwand ernstig verzwakken. Het is mogelijk dat het pathologische proces zich uitbreidt naar de tunica media omdat de tunica intima al “stuk” is en daardoor de tunica media minder zuurstof aangevoerd krijgt wat al tot weefselschade zal leiden. Uitbreiding van het atherosclerotische proces in de tunica media is vooral ernstig bij elastische arteriën, bij deze arteriën bevindt zich elastine in de tunica media wat er voor zorgt dat de arterie elastisch is en veel druk aan kan. Wanneer de elastine aangetast wordt door het atherosclerotische proces, raakt de vaatwand ernstig verzwakt. Deze verzwakking van de vaatwand kan aanleiding zijn tot het ontstaan van een aneurysma op die plek. De vaatwand kan op die plek de constantie druk die in het bloedvat aanwezig is niet meer opvangen en zal uitrekken en verwijden. Een ernstige complicatie van een aneurysma is dat hij kan ruptureren. Er zal dan een inwendige bloeding optreden die dodelijk kan zijn.
Aneurysma Aorta Abdominalis (AAA)
Een aneurysma kan op meerdere plekken in het lichaam ontstaan. Een van de gevaarlijkste plekken is in de vaatwand van de aorta abdominalis. Deze locatie bevindt zich in de buikholte en het verlengde van de aorta descendens die direct afkomstig is uit het hart. De aorta abdominalis ontvangt veel bloed van het hart met grote druk daar de aorta abdominalis vlak achter het hart is gelegen. Wanneer er zich een aneurysma in de aorta abdominalis bevindt, spreken we van een aneurysma aorta abdominalis (AAA) wanneer de diameter van de aorta abdominalis minstens 50% is vergroot. Een AAA kan vroeg of laat ruptureren. Er zal dan een erg grote bloeding ontstaan in de buikholte. De bloeding is zo groot omdat de aorta abdominalis een groot bloedvat is wat veel bloed ontvangt met hoge druk. Wanneer een dergelijk bloeding ontstaat, zal men vaak een plotselinge pijn in de rug voelen. Zeer snel ingrijpen, kan levens redden maar dit is vaak niet haalbaar.
Daarom is het van groot belang dat een AAA op tijd opgespoord wordt, zodat deze behandeld kan worden. Vaak is dit ook lastig omdat een AAA meestal symptoomloos is en dikwijls alleen bij toeval ontdekt wordt. Een ontdekte AAA wordt vervangen door een prothese of door een bypass te maken, zodat het bloed niet meer langs het aneurysma stroomt. Het risico op ruptuur van een AAA is afhankelijk van de grote van de afwijking, wanneer de afwijking kleiner is dan 4 centimeter doorsnee ruptureert het vat zelden. Wanneer de diameter van de afwijking echter groter is dan 5 centimeter, dan is de kans op een rupturering binnen 5 jaar van de ontdekking van de AAA 25% tot 40%. Een andere erg gevaarlijke plek voor een aneurysma is een aneurysma in de Cirkel van Willis, dit zijn bloedvaten in de hersenen. Een aneurysma in de Cirkel van Willis noemt men een Berry aneurysma. Wanneer dit aneurysma ruptureert ontstaat er een hersenbloeding met mogelijk de dood tot gevolg.
Risicofactoren voor een aneurysma
Het hebben van aneurysmata brengt grote risico’s met zich mee, het is dan ook belangrijk om het risico op het ontwikkelen van een aneurysma zoveel mogelijk te beperken. De belangrijkste manier om dit te doen is door het risico op atherosclerose zo klein mogelijk te maken. De risicofactoren voor het ontwikkelen van atherosclerose zijn:
• Hypertensie (hoge bloeddruk)
• Hoog bloed cholesterol niveau (men name een hoog LDL cholesterol)
• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Overgewicht
• Roken
• Mannelijk geslacht
• Hogere leeftijd
• Stressvol levenspatroon
• Weinig lichaamsbeweging
Bronnen:
E. Rubin, Farber, JL, Pathology (1999), Lippincott-Raven, Philadelphia, New York
H. de Vries, de Jongh, TOH, Grundmeijer, HGLM, Diagnostiek van alledaagse klachten (2003), Bohn Stafleu van Lofhum, houten