Wij zijn helemaal voor een voeding die grotendeels bestaat uit plantaardige onbewerkte voedingsmiddelen. Een voedingspatroon dat grotendeels bestaat uit onbewerkte plantaardige voedingsmiddelen is niet alleen goed voor je gezondheid, maar ook voor de planeet. Echter het kan handig zijn om je grotendeels plantaardig voedingspatroon aan te vullen met zuivelproducten, vis, vlees en gevogelte. Door deze dierlijke producten onderdeel te laten zijn van je voedingspatroon is het eenvoudiger om je eiwit-, calcium-, vitamine B12- en ijzerbehoefte te dekken. Echter in september 2024 is er een studie gepubliceerd waarin wordt gesteld dat vleesconsumptie het risico op diabetes mellitus type 2 (vroeger ook wel ouderdomssuiker genoemd) vergroot. Nu zijn er wel aanwijzingen dat consumptie van bewerkt rood vlees de kans op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 kan vergroten, maar dat hoeft niet per se aan vlees an sich te liggen, maar juist door de bewerking ervan; dus ultrabewerkt vlees zorgt voor een groter risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2. Maar in deze studie vergrootte ook de consumptie van onbewerkt vlees het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2. Reden voor ons om die studie eens wat beter te bekijken.
Wat hebben de onderzoekers gedaan?
De wetenschappers onderzochten of er een relatie is tussen vleesconsumptie en het risico op diabetes mellitus type 2. Om dit te doen, bekeken de onderzoekers het voedingspatroon van bijna 2 miljoen volwassenen (uit 31 landen, waaronder de Verenigde Staten en Europese en Aziatische landen). Het voedingspatroon werd door de deelnemers aan de studie zelf in beeld gebracht en aan de wetenschappers gerapporteerd. Zelfrapportage van het voedingspatroon is overigens niet de meest betrouwbare wijze om het voedingspatroon goed in kaart te brengen. Maar dat terzijde.
Vervolgens werd de vleesconsumptie van de deelnemers door de wetenschappers in drie categorieën ingedeeld: onbewerkt rood vlees, bewerkt vlees en gevogelte. Daarna bekeken de wetenschappers wie van de deelnemers diabetes mellitus type 2 ontwikkelde. Met statistische berekeningen bekeken de wetenschappers vervolgens wat de relatie was tussen type vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2. Omdat bijvoorbeeld overgewicht, weinig fysieke activiteit, roken en alcoholconsumptie het risico op diabetes mellitus type 2 vergroten, zorgden de wetenschappers dat ze in hun statistische berekeningen met deze zogenaamde co-variaten rekening hielden. In wetenschappelijke taal gezegd werd er gecorrigeerd voor co-variaten.
Over de periode dat de deelnemers werden gevolgd, trad bij ruim 100.000 van de 2 miljoen deelnemers diabetes mellitus type 2 op. En het bleek dat een grotere vleesconsumptie voor een hoger risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 zorgde. En daarbij maakte het niet uit wat voor soort vlees werd geconsumeerd. Wel was het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 groter bij consumptie van bewerkt vlees, dan bij de consumptie van gevogelte. Zo zorgde elke extra 50 gram bewerkt vleesconsumptie per dag voor een 15% hoger risico op diabetes mellitus type 2. Elke extra 100 gram rood vleesconsumptie per dag zorgde voor een 10% hoger risico op diabetes mellitus type 2 en bij elke extra 100 gram gevogelteconsumptie per dag zorgde dit voor een 8% hoger risico op diabetes mellitus type 2. Als je nog eens goed kijkt naar deze cijfers dan valt je op dat je kans op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 toeneemt bij een grotere vleesconsumptie en dat de bewerkt vleesconsumptie het grootste risico geeft op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2. Daarnaast kunnen zelfs deze cijfers nog verder genuanceerd worden, maar dat lees je in de volgende sectie.
Correlatie is geen causatie en meer van dat zaken
De wetenschappers laten een zwak verband zien tussen vleesconsumptie en het ontstaan van diabetes mellitus type 2. Het is echter onduidelijk of er een duidelijk oorzakelijk (oftewel causaal) verband is tussen de vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2. Het idee dat vleesconsumptie diabetes veroorzaakt, is slechts één van de vele mogelijke verklaringen voor het geobserveerde verband in deze studie. Er zijn vele andere factoren (dus andere co-variaten) die zowel vleesconsumptie als het risico op diabetes kunnen beïnvloeden, waarvoor de wetenschappers hun statistische berekeningen niet hebben aangepast.
Hierdoor kunnen vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 met elkaar verbonden lijken zonder dat er echt een oorzakelijk verband is. Zo wordt een relatief hoge inname van bewerkt vlees vaak geassocieerd met een lager inkomen. Bewerkte voedingsmiddelen zijn namelijk vaak goedkoper dan onbewerkte voedingsmiddelen. Een lager inkomen gaat op zijn beurt vaak samen met een slechtere toegang tot goede gezondheidszorg, of een minder goede medische geletterdheid. Vroege toegang tot de gezondheidszorg en een goede communicatie tussen zorgverlener en zorgvrager zou er voor kunnen zorgen dat het voorstadium van diabetes mellitus type 2 eerder wordt opgespoord en behandeld, waardoor mensen geen diabetes mellitus type 2 ontwikkelen.
Verder is het onduidelijk wat het verschil in basaal risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 van de deelnemers was. De wetenschappers delen namelijk niet alle statistische analyses over de verstorende factoren waarvoor ze hebben gecorrigeerd. Wel geven ze aan dat het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 aanzienlijk hoger was wanneer nog niet was gecorrigeerd voor BMI. Deze bevinding ondersteunt de alternatieve verklaring dat factoren die gerelateerd zijn aan de algemene gezondheid – en niet de vleesconsumptie op zich – verantwoordelijk zijn voor het schijnbare verband tussen vleesconsumptie en diabetesrisico.
Tenslotte is het verband tussen vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 tussen de deelnemende landen niet overal hetzelfde. Zo werd bij sommige deelnemende landen helemaal geen verband gevonden tussen vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2. En wanneer alle data van alle landen bij elkaar werd genomen om het verband tussen vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 te bestuderen, verdween het verband wanneer werd gecorrigeerd voor bereidingswijze. Dus wanneer een bepaald soort vlees op een andere manier werd bereid, verdween het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus bij consumptie van het desbetreffende vlees.
En dus…
Als er al een verband gevonden tussen vleesconsumptie en het risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2, dan is dat verband klein. Op basis van deze studie moet je best wel wat vlees consumeren om je risico op het ontwikkelen van diabetes mellitus type 2 te vergroten. Dat betekent niet dat we hier propageren dat je niet op je vleesconsumptie en met name je bewerkt vleesconsumptie moet letten. Door minder bewerkt vlees te consumeren, beperk je je calorie-, (verzadigd) vet- en zoutinname en dat is handig als je een gezonde leefstijl nastreeft. Richt je daarnaast vooral op de hoofdzaken als je een gezonde leefstijl nastreeft. Beweeg voldoende door liefst krachttraining te combineren met (matig) intensieve duurtraining. Sprokkel daarnaast zoveel mogelijk beweegminuten door bijvoorbeeld te wandelen, of te fietsen. Consumeer een voedingspatroon dat grotendeels uit onbewerkte producten bestaat. Rook niet. En tenslotte last, but not least slaap en ontspan voldoende.
