De hartspier heeft net als alle andere spieren van het lichaam bloed en zuurstof nodig. De kransslagaders voorzien het hart van bloed en zuurstof. Wanneer de kransslagaders deels verstopt zijn door aderverkalking (atherosclerose) krijgt de hartspier te weinig bloed en zuurstof en treedt er pijn op de borst op. Vaak treedt deze angina pectoris op tijdens perioden wanneer er meer van het hart gevraagd wordt, bijvoorbeeld tijdens sport en stress. Wanneer de kransslagaders geheel verstopt zijn, krijgt een deel van de hartspier helemaal geen bloed meer en sterft een deel van de hartspier af. Dit wordt een hartinfarct, of hartaanval genoemd. Risicofactoren voor het krijgen van een hartinfarct zijn: roken, weinig lichaamsbeweging, hoge bloeddruk, overgewicht, suikerziekte, erfelijkheid en een hoog LDL-cholesterol. Door het eten van veel verzadigd vet, te veel calorieën en zout en roken neemt de kans op het krijgen van hoge bloeddruk, overgewicht en te hoog LDL-cholesterol sterk toe.
De bloedvoorziening van het hart; coronairvaten, kransslagaders
Het hart heeft bloed en zuurstof nodig
Net zoals bijna alle cellen van het lichaam hebben ook de hartspiercellen zuurstof nodig om energie te produceren. Deze energie die door de hartspiercellen geproduceerd wordt, wordt enerzijds gebruikt om de hartspiercel in leven te houden en anderzijds om te kunnen samentrekken.
Het hart wordt van bloed voorzien door de kransslagaders
Het gecontroleerd en ritmisch samentrekken van de hartspiercellen zorgt ervoor dat het hart bloed door de slagaders kan pompen. Een deel van het bloed wat door de slagaders wordt gepompt, wordt ook door de slagaders van het hart gepompt. Deze slagaders van het hart voorzien het hart van bloed met daarin zuurstof en voedingsstoffen. De slagaders van het hart worden coronairvaten, of kransslagaders genoemd. De kransslagaders vervoeren dus bloed met daarin zuurstof en voedingsstoffen die de hartspiercellen vervolgens uit het bloed halen om te kunnen functioneren.
Er zijn twee grote kransslagaders; de linker en rechter kransslagader. Het meeste bloed stroomt via de kransslagaders naar de linker en rechter hartkamer (ventrikel) en linker boezem (atrium). Via de coronaire sinus en voorste hartader verlaat het bloed het hart. In rust wordt er ongeveer tussen de 200 en 250 milliliter door de coronaire vaten van het hart gepompt. Dit is ongeveer 5% van het totale hartminuutvolume (HMV) in rust.
Zuurstofgebruik van het hart
De hartspiercellen zijn extreem goed in het onttrekken van zuurstof uit het bloed wat het aangeboden. Ongeveer 75% van het zuurstof wat via het bloed in de kransslagaders wordt aangeboden, wordt door de hartspiercellen gebruikt. Tijdens inspanning (sporten en zware arbeid) verwijden (dilateren) de verschillende bloedvaten die het hart van bloed voorzien. Ook neemt de bloeddruk toe. Hierdoor krijgt het hart meer bloed aangeboden.
Wat is angina pectoris een hartaanval, hartinfarct?
Wanneer de bloedtoevoer door de kransslagaders is afgesloten, krijgen de hartspiercellen geen zuurstof. Wanneer de hartspiercellen een zeer korte tijd geen zuurstof krijgen, kunnen de hartspiercellen dat overleven. Wanneer de hartspiercellen lange tijd geen zuurstof krijgen, sterven de hartspiercellen af.
Angina pectoris, pijn op de borst
Angina pectoris betekent letterlijk pijn op de borst. Angina pectoris ontstaat wanneer de hartspiercellen relatief te weinig zuurstof krijgen om hun functie goed uit te voeren, maar nog wel genoeg zuurstof krijgen om in leven te blijven. Wanneer de hartspiercellen onvoldoende zuurstof krijgen om samen te trekken, gaan zij zonder zuurstof energie produceren om te kunnen samen trekken. Hierbij komt melkzuur vrij. Dit melkzuur prikkelt pijnzenuwen die vervolgens de pijn op de borst opwekken. Angina pectoris kan opgewekt worden wanneer het hart gedwongen wordt om meer arbeid te leveren, bijvoorbeeld tijdens sporten of stress. Het hart komt dan in zuurstofnood en geeft pijnsignalen. Het hart komt in zuurstofnood, omdat de kransslagaders deels verstopt zijn door aderverkalking (atherosclerose). Er kan dan minder bloed en zuurstof worden aangevoerd door de kransslagaders naar de hartspiercellen. Zodra het sporten wordt gestaakt, of de stress verdwijnt, verdwijnt ook de pijn op de borst.
Een hartaanval, hartinfarct
Wanneer een kransslagader door atherosclerose geheel verstopt is, of een stolsel een kransslagader verstopt, krijgen de achterliggende hartspiercellen onvoldoende zuurstof en sterven af. Hartspiercellen die afsterven komen niet meer terug. Symptomen van een hartinfarct kunnen:
- Pijn op de borst, pijn tussen schouderbladen, linker en, of rechterarm
- Misselijkheid
- Braken
- Transpireren (zweten)
- Koude en bleke huid
- Kortademigheid
Deze symptomen hoeven niet allemaal aanwezig te zijn. Soms kan er sprake zijn van een stil hartaanval. Er zijn dan helemaal geen symptomen. Wanneer een groot deel van de hartspier afsterft, kan dit dodelijk zijn.
Bronnen:
William D. McArdle, Victor L. Katch, & Frank I. Katch (2014) Exercise Physiology, Nutrition, Energy, and Human Performance, LWW Philadelphia