Het skelet wordt vaak geassocieerd met de dood. Het skelet bestaat echter uit het zeer actieve beenweefsel. Wel bestaat beenweefsel voor wel 70% uit niet levende (anorganische) materialen. Beenweefsel bestaat uit compact, ook wel corticaal been genoemd en sponsachtig, ook wel trabeculair been genoemd. Het beenweefsel bestaat uit anorganische materialen en organische materialen. De organische materialen van beenweefsel zijn collageenvezels type 1, osteoblasten, osteoclasten en osteocyten. Osteoblasten, osteoclasten en osteocyten spelen een belangrijke rol in de vorming en remodellering van de beenderen van het skelet.
Algemene opbouw van beenweefsel
Beenweefsel bestaat uit organische en anorganische materialen
Beenweefsel is een speciaal type bindweefsel. Beenweefsel bestaat uit sterke trekvaste collageenvezels en mineralen die gebonden zijn aan de collageenvezels. De collageenvezels van beenweefsel zijn type 1 collageenvezels en maken ongeveer 30% uit van het totale gewicht aan beenweefsel. Type 1 collageenvezels zijn de sterkste collageenvezels die er zijn.
De mineralen maken ongeveer 70% uit van het totale gewicht aan beenweefsel. De mineralen die gebonden zijn aan de collageenvezels zijn met name calciumzouten. De calciumzouten organiseren zich op een manier in beenweefsel dat hydroxy-apatiet ontstaat. Hydroxy-apatiet is een zeer sterk calciumzout.
Beenweefsel bestaat uit compact (corticaal) en sponsachtig (trabeculair, spongieus) beenweefsel
Beenweefsel is omgeven door een bindweefselvlies (het periost). Het periost voorziet het beenweefsel van bloedvaten en bevat vele zenuwen. De bloedvaten en zenuwen dringen het compacte beenweefsel binnen en worden omringd door osteocyten. De bloedvaten, zenuwen en osteocyten in compact been organiseren zich zo dat kanalen van Havers ontstaan. Kanalen van Havers bestaan uit een arterieel en veneus bloedvat en een zenuwvezel met daaromheen concentrische ringen van beenweefsel. Dit geheel van kanalen van Havers en daaromheen concentrische ringen beenweefsel wordt een osteon genoemd. De concentrische ringen beenweefsel staan loodrecht op elkaar en worden lamellen genoemd. Door de lamellen is compact been zeer sterk. De kanalen van Havers zijn middels horizontale kanalen met elkaar verbonden. Deze horizontale kanalen worden kanalen van Volkmann genoemd.
Om beenweefsel licht te houden, bestaat beenweefsel naast compact been ook uit sponsachtig been. Sponsachtig been heeft een kleinere dichtheid dan compact been. Sponsachtig been bevat beenbalkjes die loodrecht worden gevormd op de belastingsrichting. Ondanks dat sponsachtig been een stuk lichter is dan compact been geven de beenbalkjes toch veel sterkte aan sponsachtig been. Bij volwassenen komt in de platte beenderen van het sponsachtig been rood beenmerg voor.
Cellen van beenweefsel
Beenweefsel bestaat zoals eerder beschreven uit 30% organische materialen en 70% anorganische materialen. Naast de collageenvezels die een groot deel van de organische materialen uitmaken, bestaat beenweefsel ook uit een aantal cellen. De cellen van beenweefsel zijn:
- Osteoblasten
- Osteclasten
- Osteocyten
De functie van de verschillende cellen van het beenweefsel worden hieronder beschreven.
Functie van ossteoblasten
Osteblasten worden ook wel de botopbouwers van beenweefsel op. Osteoblasten maken collageenvezels aan waarin ze vervolgens calcium in de vorm van hydroxy-apatiet aan binden. Osteoblasten nemen calcium uit het bloed op en bouwen dit calcium in in de collageenvezels. Ook remmen osteoblasten de activiteit van osteoclasten. De osteoblasten komen met name voor aan de buitenzijde van compact beenweefsel tegen het beenvlies aan. Zodra een osteoblast zoveel collageenvezels heeft gemaakt en er hydroxy-apatiet in heeft ingebouwd, raakt de osteoblast ingesloten. Een ingesloten osteoblast wordt een osteocyt genoemd. Een osteocyt heeft een andere functie, dan een osteoblast.
Functie van osteoclasten
Zodra de calciumspiegel van het bloed te laag dreigt te worden, worden de osteoclasten van het beenweefsel geactiveerd. Osteoclasten maken calcium vrij uit hydroxy-apatiet en geven het calcium af aan het bloed.
Functie van osteocyten
Zoals hierboven beschreven, bestaat een osteon onder andere uit osteocyten. Een osteocyt is een osteoblast die geheel is ingebouwd. Osteocyten hebben een sensorische functie in beenweefsel. Zodra de belasting toeneemt in beenweefsel nemen de osteocyten dit waar en stimuleren de osteoblasten en remmen de osteoclasten.
Bronnen:
JE. Hall, 2013, Pocket Companion to Textbook of Medical Physiology, Elsevier Inc
GA Thibodeau, Patton KT 2012, Anatomy & Physiology, Mosby/Elsevier
EN Marieb, Hoehn K 2012, Human Anatomy & Physiology, Pearson/Benjamin Cummings