Een melanoom is een kwaadaardigheid die uitgaat van de pigmentcellen van de huid. Het is een vorm van huidkanker. Een melanoom kan de novo ontstaan, dit wil zeggend dat hij nieuw ontstaat, of hij kan ontaarden uit een moedervlek. Het is niet altijd even makkelijk te zien of een moedervlek een “gewone” moedervlek is, of dat deze misschien kwaadaardig (maligne) zou kunnen zijn. Er zijn wel enkele punten waar je op kunt letten bij het beoordelen van een moedervlek.
Melanoom
Een melanoom ontstaat uit ontaarding van melanocyten. Dit zijn de pigmentcellen van de huid. Deze ontaarding kan op verschillende manieren ontstaan. In de helft van de gevallen vindt de ontaarding plaats in een al bestaande moedervlek. In de andere helft van de gevallen ontstaat het melanoom de novo. Wanneer iemand een melanoom ontwikkelt, gebeurt dit meestal tussen de 40 en 50 jaar, daar ligt de piekincidentie van melanomen. Het is echter zo dat melanomen op alle leeftijden kunnen ontstaan. Melanomen kunnen zich op elke plek van het lichaam ontwikkelen. Bij de mannen zie je dat de meeste melanomen op de romp ontstaan, bij vrouwen is dit op de benen.
In Nederland zijn er ongeveer 2200 gevallen per jaar. De afgelopen jaren is te zien dat de incidentie van melanomen toeneemt. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het zongedrag van de bevolking.
Er is ook een erfelijk voorkomen van het melanoom, dit zie je in ongeveer 5-10% van de gevallen. Je ziet dan vaak dat de melanomen vroeger in het leven ontstaan, ongeveer tussen de 20 en 40 jaar en je ziet ook vaker dat er meerdere melanomen ontstaan.
Risicofactoren voor huidkanker
Er zijn een aantal risicofactoren voor het ontwikkelen van een melanoom. Hieronder volgt een overzicht:
• Het hebben van het dysplastich naevus syndroom, dit wil zeggend dat iemand 3 of meer dysplastische naevi heeft.
• Het hebben van een direct familielid met een melanoom.
• Het hebben van veel naevi (>50). Deze naevi hebben een normaal aspect en zijn groter dan 2 mm.
• Het hebben van een licht huidtype. Dit heb je wanneer je moeilijk bruin wordt, snel verbrand en/of sproeten krijgt bij zonlichtblootstelling.
Waar moet je op letten bij het onderzoeken mogelijke huidkanker?
Wanneer een moedervlek verdacht is voor een melanoom of andere maligniteit, is het belangrijk om op de volgende punten te letten:
• De leeftijd van de patiënt, de voorkeursleeftijd van het melanoom is tussen de 40 en 50 jaar
• De grootte van het melanoom, de meeste melanomen (98%) zijn groter dan 5 mm
• Hoe ziet de moedervlek eruit?
• De kleur, is er kleurvariatie te zien in de moedervlek en/of vergeleken met andere moedervlekken. Een moedervlek met wit-, blauw-, of grijstinten is zeer verdacht voor een melanoom
• De symmetrie van de moedervlek, asymmetrie zou een aanwijzing kunnen zijn voor een maligniteit
• De begrenzing van de moedervlek, melanomen kunnen een onregelmatige begrenzing hebben met uitlopers
• Kijk of de huidlijnen doorlopen over de moedervlek, wanneer de huidlijnen niet doorlopen over de moedervlek, kan dit een aanwijzing zijn voor een maligniteit
• Een erythemateuze hof kan op een maligniteit wijzen, net als ulceraties, korstvorming of satellietafwijkingen.
Bronnen:
JH Sillevis Smitt, van Everdingen, JJE, Starink, ThM, de Haan, M, Dermatovenereologie voor de eerste lijn (2004), Bohn Stafleu van Loghum, Houten