Huidkanker ontstaat niet altijd de novo, dit wil zeggen dat er voor het ontstaan van de huidkanker op die plek geen huidafwijking aanwezig was. Huidkanker kan ook ontstaan uit een premaligne (een mogelijk kwaadaardige) huidafwijking. Actinische keratose is zo’n premaligne huidafwijking. Uit de huidafwijking actinische keratose kan op den duur een plaveiselcelcarcinoom van de huid ontstaan. Dit is een vorm van huidkanker.
Hoe ziet actinische keratose eruit?
Actinische keratose is een premaligne huidafwijking. De huidafwijkingen zijn in de regel niet groter dan 1 cm. Het zijn vaak schilferende huidplekjes met hyperkeratose, dit wil zeggen dat er sprake is van een abnormale verhoorning van de opperhuid. De kleur is meestal bruin en/of grijs. De plekjes voelen meestal ruw-rasperig aan. Actinische keratose kan zich ook presenteren als wondjes/korstjes die niet lijken te genezen.
Hoe ontstaat het?
Actinische keratose is een huidafwijking die ontstaat als reactie op zonlicht of namaakzonlicht (o.a. de zonnebank) blootgestelde huid. Bij vrouwen zie je de meeste actinische kerotose op de onderbenen. Wanneer mensen veel in de zon komen of veel onder de zonnebank liggen, hebben zij een verhoogd risico op het ontwikkelen van actinische keratose. Wanneer men maar lang genoeg blootgesteld wordt aan zonnelicht of aan namaakzonlicht, krijgt men actinische keratose. Dit is dus een grote risico factor voor het ontwikkelen van actinische keratose. Andere risicofactoren zijn:
• Een licht huidtype
• Verblijf in de tropen
• Frequent zonnebaden
• Leeftijd boven de 50 jaar
Plaveiselcelcarcinoom
Actinische keratose is een premalige huidafwijking. Het is een voorstadium van het plaveiselcelcarcinoom van de huid. Ongeveer 10% van alle actinische keratose ontwikkelt zich uiteindelijk tot een plaveiselcelcarcinoom van de huid. Wanneer er een plaveiselcelcarcinoom ontstaat, is niet precies te voorspellen. Wel is het zo dat er eigenlijk altijd een lange latentietijd is van minimaal 10 jaar. Soms kun je aan de huidafwijking zien of deze zich in een plaveiselcelcarcinoom aan het ontwikkelen is. Kenmerken hiervan zijn toenemende vascularisatie (doorbloeding) van de huidafwijking en induratie.
Behandeling van actinische keratose
Er zijn tegenwoordig verschillende manieren om actinische keratose te behandelen. Een veel gebruikte methode is cryotherapie. Hierbij wordt de plek met vloeibaar/gasvorm stikstof “bevroren”. De plek kan hierna zwart worden of er kan zelfs een blaar op komen. Uiteindelijk zal er een korstje opkomen wat na het genezen hiervan een vermindering/verdwijning van de actinische keratose zal geven. Andere manieren van behandeling zijn 5-fluoro-uracil-crème, die als het ware de huid “afpeeld” waarna deze geneest. Tegenwoordig wordt er ook steeds meer gebruik gemaakt van PDT (photodynamischetherapie). Hierbij wordt er een foto-sensitieve stof, 5-ALA, op de aangedane plek aangebracht. Dit middel moet ongeveer 6 uur inwerken waarna de plek met gewoon zichtbaar licht wordt beschenen. Door de foto-sensitieve stof treedt er een selectieve destructie op van snel delende cellen. Dit zorgt er voor dat alleen de cellen van de actinische keratose aangepakt worden.
Bronnen:
JH Sillevis Smitt, van Everdingen, JJE, Starink, ThM, de Haan, M, Dermatovenereologie voor de eerste lijn (2004), Bohn Stafleu van Loghum, Houten