Aspirine (aspirientje) is een bekend medicijn. Aspirine is de merknaam voor de stof acetylsalicylzuur. Acetylsalicylzuur is de synthetische variant van salicylzuur en werd oorspronkelijk gewonnen uit de wilgenbast. De werking van aspirine berust op de remming van het enzym cyclo-oxigenase. Aspirine is koortverlagend, pijnstillend, ontstekingsremmend en bloedverdunnend.
Herkomst aspirine
De werkzame stof salicylzuur is afkomstig van de wilgenbast. Aan het einde van de 19de eeuw lukt het de Dr Hoffman werkzaam bij het Duitse bedrijf Bayer om met een chemisch proces de stof te maken. De stof heet acetylsalicylzuur. De stof werd op de markt gebracht onder de naam Aspirin.
Hoe werkt aspirine?
Aspirine werkt koortsverlagend, pijnstillend, ontstekingsremmend en bloedverdunnend. Aspirine dankt zijn werking aan de remming van een enzym in het lichaam wat juist voor koorts, pijn en het aan elkaar plakken van bloedplaatjes zorgt. Dit enzym heet cyclo-oxigenase afgekort tot COX. Er bestaan twee varianten van COX; COX1 en COX2. Hoe aspirine invloed heeft op pijn, koorts, ontsteking en de bloedplaatjes wordt hieronder verder uitgelegd.
Hoe werkt aspirine pijnstillend?
Pijn is vaak een waarschuwingssysteem van het lichaam. Het lichaam laat op die manier weten dat er een weefsel beschadigd is. Het is op dat moment gewenst om dat weefsel niet te belasten, of om een andere actie te ondernemen. Pijn is echter ook vervelend en lastig. Aspirine werkt pijnstillend.
Bij weefselbeschadigingen komen er stoffen vrij die zenuwuiteinden stimuleren om pijnsignalen naar het brein te sturen. Een van de belangrijkste stoffen die bij weefselbeschadiging vrijkomt, is prostaglandine. Om prostaglandine te maken, is het enzym COX nodig. Aspirine remt de vorming van COX. Hierdoor wordt er minder prostaglandine gevormd, worden zenuwuiteinden minder geprikkeld en ontstaat er minder pijn.
Aspirine wordt veel gebruikt bij kies-, zenuw-, hoofd-, menstruatie- en spierpijn. Verder wordt aspirine gebruikt bij pijn bij griep, verkoudheid, reuma en na inenting/vaccinatie.
Hoe werkt aspirine koortsverlagend?
COX verhoogt de lichaamstemperatuur. Een hogere lichaamstemperatuur zorgt ervoor dat enzymen die nodig zijn voor herstel bij ziekte beter werken. Ook kan een hogere lichaamstemperatuur ervoor zorgen dat virussen en bacteriën die voor weefselbeschadiging zorgen het minder fijn in het lichaam hebben en wellicht sterven. Koorts is dus zeer functioneel voor het lichaam. Koorts kan echter ook lastig zijn en wanneer koorts boven de 41-42 graden Celsius uitkomt, is koorts levensgevaarlijk. Aspirine remt de aanmaak van COX en daardoor de koorts.
Hoe werkt aspirine ontstekingsremmend?
De stof prostaglandine is ook een belangrijke stimulator voor ontsteking. Zoals eerder staat geschreven, is voor de vorming van prostaglandine COX nodig. Wanneer de vorming van COX wordt geremd, wordt ook de vorming van prostaglandine geremd. Hierdoor neemt de ontstekingsreactie af.
Hoe werkt aspirine bloedverdunnend?
Aspirine werkt bloedverdunnend en kan daarom gebruikt worden bij mensen met een verhoogd risico op een hart- (hartaanval) en herseninfarct (beroerte). Eigenlijk is de naam bloedverdunner niet juist. Het bloed wordt namelijk niet dunner en gaat ook niet sneller stromen door aspirine. Aspirine zorgt ervoor dat bloedplaatjes minder snel aan elkaar gaan plakken en een propje vormen.
Bloedverlies kan zeer ernstig zijn. Om deze reden heeft het lichaam een zeer complex proces om bloedverlies te remmen. In de eerste plaats sluit het bloedvat, waar bloed uit verloren wordt zich. Dit wordt vasoconstrictie genoemd. In de tweede plaats plakken bloedplaatjes aan elkaar. Dit wordt bloedplaatjesaggregatie genoemd. In de derde plaats worden er stolsel gevormd
Aspirine remt de bloedplaatjesaggregatie. Het stofje COX stimuleert het kleverig worden van de bloedplaatjes, waardoor ze aan elkaar plakken. Aspirine remt de vorming van COX en daardoor het kleverig worden van bloedplaatjes.
Aspirine remt niet de vorming van een trombosebeen en spataderen!
Aspirine wordt bij preventie van hart- en herseninfarct in lage doseringen gebruikt (30 tot 100mg/dag).
Wat zijn de bijwerkingen van aspirine?
COX is nodig voor de vorming van maagslijmvlies. Remming van COX remt dus ook de vorming van maagslijmvlies. Hierdoor kunnen maagdarmstoornissen zoals maagpijn, misselijkheid, braken, zuurbranden en maagzweren ontstaan. Ook kan bloedverlies in het maagdarmkanaal optreden, waardoor bij langdurig gebruik bloedarmoede kan ontstaan. Omdat acetylsalicylzuur de bloedstelping remt, kunnen makkelijker bloedingen ontstaan (bijvoorbeeld bij trekken van kiezen en tanden) en genezen wonden trager.
Zeer zelden treedt er overgevoeligheid voor acetylsalicylzuur op. Er ontstaat dan jeuk, huiduitslag en galbulten. Bij een ernstige overgevoeligheid kan een opgezwollen gezicht en/of benauwdheid ontstaan. Ga dan meteen naar een arts.
Dosering van aspirine
Bij koorts, pijn en ontsteking werkt acetylsalicylzuur in doseringen van 500mg 4 tot 6 keer per dag. In lagere doseringen (30-100mg/dag) werkt het middel bloedverdunnend. In hoge doseringen wordt het middel gebruikt bij kies-, zenuw-, hoofd-, menstruatie- en spierpijn. Verder wordt aspirine gebruikt bij pijn bij griep, verkoudheid en reuma. In lage doseringen wordt het middel gebruikt ter preventie van hart- en herseninfarcten.
Bronnen:
Questkalender (2010) Woensdag 27-10-2010, Wat doet aspirine?
www.aspirine.nl
www.hoewerktmijnlichaam.nl
www.medicijnen.nl
CVZ (College Voor Zorgverzekringen) (2004) Farmacotherapeutisch Kompas, Commissie Farmaceutische Hulp (CFH), Amstelveen p247-250 en 947-950