Na ongeveer twee dagen na het ontstaan van een blessure is er sprake van de proliferatiefase. De ontstekingsfase gaat geleidelijk over in de proliferatiefase. De ontstekingsfase is niet geheel te scheiden van de proliferatiefase. Tijdens de proliferatiefase staat productie van fibroblasten, groei van angioblasten en wondcontractie op de voorgrond. Tijdens de proliferatiefase worden de voorwaarden geschept voor de organisatiefase (remodelleringsfase). Bewegen helpt tijdens de proliferatiefase.
Toename fibroblasten in wondgebied
De proliferatiefase kan ongeveer 3 weken duren. Tijdens de proliferatiefase neemt het aantal fibroblasten in het wondgebied sterk toe. De fibroblasten worden gelokt door stoffen die tijdens de ontstekingsfase uit het wondgebied vrij komen. Deze stoffen worden ontstekingsmediatoren genoemd. De fibroblasten zijn afkomstig uit bepaalde delen van de bloedvaten. Eenmaal in het wondgebied aangekomen, beginnen de fibroblasten zich snel te delen. Ook produceren de fibroblasten veel collageen type III. Collageen type III is nog erg kwetsbaar, maar stabiliseert het wondgebied enigszins. Wanneer voldoende zuurstof aanwezig is, kunnen de fibroblasten collageen type 1 produceren wat veel sterker is, dan collageen type III. Door ingroei van bloedvaten wordt de benodigde zuurstof geleverd. Door te bewegen binnen de pijngrens wordt ook bloed, zuurstof en ascorbinezuur aangevoerd naar het aangedane gebied. Bewegen binnen de pijngrens tijdens deze fase optimaliseert dus het herstel.
Groei angioblasten in wondgebied
Fibroblasten hebben veel zuurstof nodig om collageenvezels type 1 aan te maken. Zuurstof wordt geleverd door het bloed. Een aantal dagen na het letsel groeien er bloedvaten in het aangedane gebied en ontstaan er nieuwe bloedvaten uit angioblasten. Angioblasten zijn bloedvatvormende cellen. Het aangedane gebied wordt helderrood en heeft een korrelig uiterlijk. Dit weefsel wordt granulatieweefsel genoemd. Naast zuurstof voeren de bloedvaten ook ascorbinezuur (vitamine C) aan. Ascorbinezuur stimuleert de aanmaak van collageen type 1. Bewegen binnen de pijngrens stimuleert de doorbloeding en optimaliseert dus het herstel.
Wondcontractie
Speciale fibroblasten bevatten actine en myosine. Actine en myosine zijn verantwoordelijk voor het samentrekken van spieren. Eenzelfde functie heeft het actine en myosine ook in deze speciale fibroblasten. Deze fibroblasten worden myofibroblasten genoemd (myo van spier). Door het samentrekken van deze myoblasten komen de wondranden naar elkaar toe en groeit een wond dicht. Bewegen binnen de pijngrens laat de myofibroblasten de wond in de goede richting (trekrichting) dicht trekken. De myofibroblasten in het granulatieweefsel ontstaan uit fibroblasten tijdens de fase dat littekens worden gevormd.
Behandeling tijdens de proliferatiefase
Het is belangrijk zo snel mogelijk te starten met bewegen binnen de pijngrens. Wanneer de pijngrens wordt overschreden, kunnen de tere collageenvezels scheuren en start de ontstekingsfase opnieuw. Bewegen binnen de pijngrens zorgt er juist voor dat vezels in de goede richting (bewegingsrichting) worden aangelegd. Ook zorgt bewegen binnen de pijngrens dat er geen crosslinks (verbindingen die beweging beperken) tussen de collageenvezels ontstaan die de beweging beperken. Onder belasting van beweging ontstaan er ladingsverschillen in het wondgebied. Deze ladingsverschillen zijn informatie voor de fibroblast om in de bewegingsrichtingen collagene vezels aan te leggen. Bewegen tijdens de proliferatiefase is van essentieel belang om het herstel te optimaliseren en bewegingsbeperking tegen te gaan. Gebruik van ijs in de proliferatiefase wordt ontraden, omdat ijs de pijnprikkel onderdrukt en de patiënt dus niet voelt wanneer de pijngrens is bereikt. Ook neemt de doorbloeding af door gebruik van ijs. De fibroblast heeft veel zuurstof nodig om te kunnen delen en collagene vezels aan te leggen. Door te koelen neemt de toevoer van bloed en dus zuurstof af.
Bronnen:
F vd Berg (2009) Toegepaste fysiologie / 1 Het bindweefsel van het bewegingsapparaat, Boom Lemma Uitgevers
JJ de Morree (2001). Dynamiek van het menselijk bindweefsel. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Diegem
www.topfysio.nl
www.sportfysio-oost.nl
www.uwpraktijkonline.nl
www.fysiotherapie-bergendal.nl
www.kngfrichtlijnen.nl