De schildklier ligt als een schild om de luchtpijp en slokdarm heen. De schildklier is het meest doorbloede orgaan van het menselijk lichaam. De schildklier maakt twee schildklierhormonen die de stofwisseling van het lichaam sterk verhogen. Daarnaast stimuleren de schildklierhormonen de rijping en ontwikkeling van verschillende organen. Een te snel werkende schildklier stimuleert de productie van schildklierhormonen en veroorzaakt onder andere veel afvallen in korte tijd en slapeloosheid. Dik worden in korte tijd kan een symptoom zijn van een traag werkende schildklier. Daarnaast zorgt een traag werkende schildklier voor moeheid en traagheid. Een te snel werkende schildklier wordt hyperthyreoïdie genoemd. Een te traag werkende schildklier wordt hypothyreoïdie genoemd.
Bouw van de schildklier
De schildklier (thyroïd, glandula thyreoidica) is een klier die schildklierhormonen maakt. De schildklier is sterk doorbloed. Het is het best doorbloede orgaan van het menselijk lichaam. De schildklier wordt door vier slagaders van bloed voorzien. De schildklier is een orgaan dat plat van vorm is en om de voorzijde van de luchtpijp (trachea) heen ligt en net niet de achterzijde van de slokdarm (oesofagus). De schildklier ligt als een soort schild om de trachea heen. De schildklier weegt ongeveer 25 tot 40 gram.
Tussen de schildkliercellen liggen cellen van de bijschildklieren geclusterd in vier groepen aan de beide zijden van schildklier. De vier clusters van bijschildklierencellen worden de bijschildklieren genoemd.
De schildklier maakt de hormonen thyroxine en trijoodthyronine
De schildklier maakt twee hormonen die de functie van het lichaam sterk beïnvloeden. Deze twee hormonen zijn thyroxine (afgekort T4) en trijoodthyronine (T3). De schildklier maakt voornamelijk T4 en maakt T3 uit T4. T3 is wel actiever dan T4. De schildklierhormonen stimuleren het lichaam om vetten en koolhydraten te verbranden om zo energie beschikbaar te stellen voor het lichaam. De schildklierhormonen verhogen dus de stofwisseling. Hoewel zowel T4, als T3 de stofwisseling verhogen, hebben beide hormonen net andere effecten op verschillende organen. T4 verhoogt de stofwisseling van bijna alle organen, behalve van de baarmoeder, testikels, hersenen, milt en de schildklier. T3 stimuleert daarnaast ook de reflexactiviteit van het centrale zenuwstelsel.
Verder stimuleren beide hormonen de rijping en ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel en het skelet, de rijping van de geslachtsorganen en de ontwikkeling van spieren. Tenslotte stimuleren T4 en T3 de bijnieren tot de ontwikkeling van receptoren voor adrenaline in bloedvaten. Hierdoor worden de bloedvaten gevoeliger voor adrenaline en ondergaan sneller vasoconstrictie (tijdelijke vernauwing). Hierdoor stijgt de bloeddruk sneller als reactie op adrenaline.
Productie van schildklierhormonen wordt nauw gereguleerd
De productie van schildklierhormonen wordt gereguleerd door de hormonen TRH (thyreotropin releasing hormone) en TSH (thyreoïd stimulerend hormoon). TRH wordt gemaakt door de hypothalamus en stimuleert de hypofyse om TSH te maken. TSH stimuleert de schildklier om T4 en T3 te maken.
Wanneer de hormoonspiegels van T4 en T3 te laag wordt maakt de hypothalamus TRH en dit stimuleert vervolgens de hypofyse om TSH te maken. Wanneer de hormoonspiegels van T4 en T3 te hoog wordt, wordt de aanmaak van TRH geremd en dit remt vervolgens de hypofyse om TSH te maken. Ook remmen hoge spiegels van T4 en T3 direct de aanmaak van TSH.
Te snelle schildklier
Een te snel werkende schildklier wordt hyperthyreoïdie genoemd. Een te snel werkende schildklier betekent dat er te veel T4 en T3 wordt gemaakt. Hierdoor komt het lichaam in een constante actiestand. Dit betekent dat de stofwisseling wordt verhoogd en mensen met een snel werkende schildklier de volgende symptomen hebben:
- Erg warm hebben
- Veel afvallen in korte tijd
- Spiermassa verliezen
- Hoge rusthartslag hebben
- Zich gejaagd voelen
- Snelle reflexen hebben
- Slecht kunnen slapen
Te trage schildklier
Een te traag werkende schildklier wordt hypothyreoïdie genoemd. Een te traag werkende schildklier betekent dat er te weinig T4 en T3 wordt gemaakt. Hierdoor komt het lichaam in een constante ruststand. Dit betekent dat de stofwisseling wordt verlaagd en mensen met een traag werkende schildklier de volgende symptomen hebben:
- Moe voelen
- Constant slaap hebben
- Niet goed tegen koude kunnen
- Trage eiwitaanmaak en daardoor broze nagels hebben, dunner haar krijgen, droge dunne huid hebben
- Trage reflexen hebben
- Traag zijn
- Lage hartslag hebben
- Veel in gewicht aankomen; dik worden
Bronnen:
William D. McArdle, Victor L. Katch, & Frank I. Katch (2014) Exercise Physiology, Nutrition, Energy, and Human Performance, LWW Philadelphia