Hypertensie (hoge bloeddruk) wordt gedefinieerd als een diastolische bloeddruk (onderdruk) groter dan 80 mm Hg en een systolische bloeddruk (bovendruk) groter dan 120 mm Hg. De ernst van de hoge bloeddruk wordt als volgt ingedeeld: bij een onder- en bovendruk respectievelijk tussen de 80-89 mm Hg en 120-139 mm Hg wordt gesproken over prehypertensie (licht verhoogde bloeddruk). Bij een onder- en bovendruk respectievelijk tussen de 90-99 mm Hg en 140-159 mm Hg wordt gesproken over hypertensie (hoge bloeddruk graad 1). Bij een onder- en bovendruk respectievelijk groter dan 100 mm Hg en 160 mm Hg wordt gesproken over hypertensie graad 2. Naast medicijnen kunnen stoppen met roken, afvallen, , volgen van DASH-dieet, beperkte zoutinname en veel bewegen de bloeddruk drastisch verlagen.
Oorzaken en gevolgen van een hoge bloeddruk
Oorzaken voor een hoge bloeddruk
Een ongezonde leefstijl is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van een hoge bloeddruk. Een ongezonde leefstijl wordt gekenmerkt door:
- Overgewicht en obesitas
- Weinig lichaamsbeweging
- Een hoge suiker-, zout-, en verzadigd vetinname
- Een lage groente-, fruit- en vezelinname
- Roken
- Hoge alcoholinname
- Stressvol leven
Hierboven zijn belangrijke kenmerken van een ongezonde leefstijl voor het ontwikkelen van een gevaarlijk hoge bloeddruk genoemd. Door deze ongezonde leefstijl neemt het ontwikkelen van aderverkalking (atherosclerose) toe. Hierdoor worden de slagaders stugger en wordt de bloedstroom vanuit het hart tegengewerkt. Hierdoor moet het hart harder pompen, waardoor de bloeddruk toeneemt.
Daarnaast zorgt deze ongezonde leefstijl voor een minder goede nierfunctie. De nieren kunnen minder goed zout en water uitscheiden, waardoor de bloeddruk hoog blijft.
Gevolgen van een hoge bloeddruk
De belangrijkste gevolgen van een hoge bloeddruk zijn een extra belasting van het cardiovasculair stelsel (hart en bloedvaten), waardoor de kans op een hartaanval (hartinfarct), hartfalen, herseninfarct en hersenbloeding (CVA) en nierfalen sterk wordt vergroot.
Effect van een gezonde leefstijl op hoge bloeddruk
Zoals eerder is beschreven, heeft leefstijl een grote invloed op de bloeddruk. Waar een slechte leefstijl de bloeddruk verhoogt, zorgt een goede gezonde leefstijl voor verlaging en dus verbetering van de bloeddruk.
Hieronder wordt beschreven wat het effect is van verschillende verbeteringen van de leefstijl op de bloeddruk.
- Afvallen verlaagt de bloeddruk. Tien kilo afvallen kan de bloeddruk tot wel 20 mm Hg verlagen
- Het volgen van een DASH-dieet. DASH is een afkorting voor Dietary Approach to Stop Hypertension. In het DASH-dieet ligt de nadruk op het eten van veel groente, fruit, volkoren producten, mager vlees en vette vis en het verminderen van de zoutinname, inname van veel suiker, vet en geraffineerde producten. Het volgen van het DASH-dieet verlaagt de bloeddruk tot wel 14 mm Hg
- Dagelijks 30 tot 60 minuten matig intensief bewegen verlaagt de bloeddruk tot wel 10 mm Hg
- Beperken van de zoutinname verlaagt de bloeddruk tot wel 8 mm Hg
- Minder alcohol drinken. Wanneer mannen dagelijks maximaal twee alcoholische consumpties en vrouwen maximaal een alcoholische consumptie drinken, verlaagt de bloeddruk tot wel 8 mm Hg
- De mate waarin stoppen met roken de bloeddruk verlaagt, is afhankelijk van de hoeveelheid sigaretten die worden gerookt. Een bloeddrukdaling van 15 mm Hg is haalbaar
Deze leefstijlfactoren zijn allemaal onafhankelijke factoren die de bloeddruk verlagen. Wanneer je bijvoorbeeld het DASH-dieet volgt, maar niet afvalt, zal toch de bloeddruk verlagen.
Medicijnen bij een hoge bloeddruk
Naast leefstijlveranderingen verlagen ook bloeddrukverlagende medicijnen de bloeddruk. Deze medicijnen worden antihypertensiva genoemd. Er zijn verschillende klassen antihypertensiva. De bekendste worden hieronder beschreven:
- Beta-blokkers. Beta-blokkers verlagen de contractiekracht en hartslagfrequentie van het hart. Hierdoor neemt de bloeddruk af. Acetobutolol, atenolol, metoprolol en sotalol zijn bekende beta-blockers
- Alfa-blokkers. Alfa-blokkers zorgen ervoor dat bloedvaten verwijden, waardoor de bloeddruk afneemt. Doxazosine en terazosine zijn bekende alfa-blokkers
- Calciumblokkers. Calciumblokkers zorgen er ook voor dat de contractiekracht en hartslagfrequentie daalt, waardoor de bloeddruk daalt. Amlodipine, barnidipine, diltiazem, felodipine, nifedipine en verapamil zijn bekende calciumblokkers
- Plastabletten, oftewel diuretica verlagen de bloeddruk doordat er meer wordt geplast. Hierdoor neemt het bloedvolume en dus de bloeddruk af. Chloortalidon, chloorthiazide, bumetanide en furosemide zijn voorbeelden van diuretica
- RAS-remmers (RAS staat voor Renine-Angiotensine-Systeem). RAS-remmers remmen de aanmaak van angiotensine-II. Angiotensine-II stimuleert het vasthouden van zout en vernauwt de bloedvaten. Door angiotensine-II te remmen wordt meer zout uitgescheiden en verwijden de bloedvaten. Binnen de RAS-remmers kennen we de ACE-remmers (ACE staat voor Angiotensin Converting Enzyme) en angiotensine-II antagonisten. ACE is nodig om angiotensine-II te maken. De ACE-remmers remmen de aanmaak van ACE. Captopril, cilazapril, enalapril, fosinopril en lisinopril zijn bekende ACE-remmers. irbesartan, losartan en telmisartan zijn bekende angiotensin-II antagonisten
Bronnen:
William D. McArdle, Victor L. Katch, & Frank I. Katch (2014) Exercise Physiology, Nutrition, Energy, and Human Performance, LWW Philadelphia
www.hartstichting.nl