Waarom ben ik zo moe?

Iedereen heeft wel eens last van moeheid. Iedereen is wel eens moe na een drukke, of stressvolle periode. Vermoeidheid kan echter ook andere oorzaken hebben. Vaak is de oorzaak van vermoeidheid onschuldig bijvoorbeeld door te weinig slapen, of slecht slapen en te weinig rusten. Andere relatief onschuldige oorzaken van vermoeidheid zijn een ongezond voedingspatroon, te weinig sporten en bewegen, bloedarmoede en een zwangerschap. Ernstige oorzaken van vermoeidheid zijn hart- en longziekten, kanker, een infectie, neuromusculaire aandoeningen en een winterdepressie.

Reden 1 van vermoeidheid: te weinig slapen
De belangrijkste oorzaak van vermoeidheid is te weinig slapen, of slecht slapen. De hoeveelheid slaap die je per dag nodig hebt, is gemiddeld acht uur. Echter dit is de gemiddelde slaapbehoefte. Niet iedereen heeft dezelfde slaapbehoefte. Sommige mensen hebben genoeg aan 6 uren slaap, andere mensen hebben niet eens genoeg aan 11 uren slaap. Verder kan de hoeveelheid slaap die je nodig hebt variëren per jaargetijde. Zo hebben de meeste mensen in de herfst en winter meer slaap nodig, dan in de lente en zomer. Ook heb je meer slaap nodig als je het druk hebt.
Naast de hoeveelheid slaap is ook de slaapkwaliteit belangrijk. Hiermee wordt de duur van diepe slaap bedoeld. In de diepe slaap herstelt het brein en de rest van het lichaam pas echt. Door smartphone, tablet, televisie en computer op je kamer aan te laten staan, of er tot laat achter te werken, kom je moeilijk in slaap en moeilijker in je diepe slaap. Je slaapt beter als tot uiterlijk vier voor je naar bed gaat geen koffie, thee, cola, energydrinks (of andere cafeïnehoudende producten) drinkt. Kijk ook geen TV, werk niet op je tablet, of pc en kijk niet op je smartphone tot maximaal een uur voor je naar bed gaat. Ga verder dagelijks dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op.

Reden 2 van vermoeidheid: te weinig rusten
In onze maatschappij word je constant blootgesteld aan prikkels. Computer, TV, smartphone en tablet staan tegelijk aan en vragen constant aandacht en energie van je. Op den duur putten deze prikkels je brein uit en voel je jezelf vermoeid.
Probeer er voor te zorgen dat je niet aan multitasken doet. Werk geconcentreerd aan een taak en niet aan drie tegelijk terwijl je ook nog je smartphone in de gaten houdt. Dit is niet alleen zeer inefficiënt, maar je wordt er ook moe van. Werk een voor een al je taken af.

Reden 3 van vermoeidheid: slechte voeding eten
Een andere belangrijke reden van vermoeidheid is slechte voeding. Een voeding vol met snelle suikers, witte bloem, slechte vetten, weinig groente en fruit, veel zout, alcohol, veel cafeïne (koffie, thee, cola, energydrinks) putten je lichaam uit. Zo’n voeding pept je even heel erg op om daarna volledig in te storten.
Een gezonde voeding levert langzaam energie en bouwstoffen. Een gezonde voeding bevat veel groente en fruit, veel magere volkoren producten, magere eiwitproducten (magere melkproducten en mager vlees), minimaal twee liter kraanwater en vette vis. Een gezonde voeding bevat daarnaast:

  • geen suikerrijke producten zoals frisdrank, koek, snoep, chocolade en gebak
  • geen zoute producten zoals snacks, zoute pinda’s, gezouten vleeswaren, drop en chips
  • geen producten met witte bloem
  • geen alcohol
  • hooguit drie cafeïnehoudende consumpties per dag

Reden 4 van vermoeidheid: te weinig voeding eten
Ondanks dat je gezonde voeding eet, kun je je toch moe voelen. Een reden daarvoor kan zijn dat je te weinig energie met je voeding binnenkrijgt. Als je ongewild veel bent afgevallen, kan het zijn dat je te weinig eet. Probeer je energie-inname te vergroten door het eten van gezonde voedingsmiddelen en niet door het eten van ongezonde snacks.

Reden 5 van vermoeidheid: je beweegt en sport te weinig
Bewegen en sporten zorgen er enerzijds voor dat je goed slaapt en anderzijds zorgen sporten en bewegen ervoor dat je lichaam sterker wordt, waardoor bepaalde taken relatief lichter voor je worden.
Het is de aanbeveling om dagelijks minimaal een half uur in een stevig tempo te wandelen, of te fietsen en drie keer per week 20 minuten intensiever te sporten. Voor mensen die te zwaar zijn, is de aanbeveling om dagelijks minimaal een uur in een stevig tempo te wandelen, of te fietsen en drie keer per week 20 minuten intensiever te sporten.

Reden 6 van vermoeidheid: zwanger zijn
Zwanger zijn vraagt veel energie van het lichaam. Vooral in het eerste trimester (eerste twaalf weken) van de zwangerschap vinden er veel grote veranderingen plaats in het lichaam die veel energie vragen. De zwangere vrouw voelt zich in het eerste trimester constant moe en wil graag en veel slapen.
Er is helaas weinig aan deze vorm van vermoeidheid te doen. Het is wel belangrijk om in deze periode gezond te eten en te blijven bewegen. Hierdoor kan het zwangere lichaam de veranderingen goed aan. Na het eerste trimester verdwijnt de vermoeidheid zeer snel en vaak voelt de zwangere vrouw zich erg fit in het tweede en voor een deel in het derde trimester.

Reden 7 van vermoeidheid: herfst- en winterdepressie
Er zijn aanwijzingen minder zonlicht in de herfst- en wintermaanden een oorzaak is voor een winterdepressie (in het Engels Seasonal Affective Disorder; SAD) genoemd. In de herfst en winter zijn de dagen korter en is de zonkracht lager en is de blootstelling van het lichaam aan zonlicht lager. Ook wordt door minder blootstelling aan zonlicht door de huid minder Vitamine D aangemaakt dat ook een oorzaak voor SAD lijkt te zijn.
In de herfst- en wintermaanden is het belangrijk om voldoende buiten te zijn bij daglicht. Ga wandelen, fietsen, buiten zitten. De blootstelling aan daglicht verbetert de stemming. Ook komen bij bewegen en sporten endorfine (gelukshormonen) vrij die de stemming verbeteren.
Hou ook een vast dagritme aan. Sta dezelfde tijd op en ga dezelfde tijd naar bed. Speciale wake up lights zijn effectieve hulpmiddelen om fitter en natuurlijker op te staan. Eet verder gezond en verantwoord, neem Vitamine D supplementen en drink geen alcohol, koffie, thee, cola en energydrinks. Soms is bij een ernstige winterdepressie lichttherapie effectief.

Reden 8 van vermoeidheid: bloedarmoede (anemie)
Bloedarmoede (ook wel anemie genoemd) kenmerkt zich door een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed. Hemoglobine is het zuurstof- en koolstofdioxidetransporterende eiwit van de erytrocyten (rode bloedcellen). Bij anemie is er een absoluut tekort aan Hb doordat te de rode bloedcellen te weinig Hb bevatten of er een absoluut tekort aan circulerende rode bloedcellen is, of beide. Vermoeidheid, lusteloosheid, hartkloppingen, spierzwakte en duizeligheid zijn belangrijke symptomen van bloedarmoede. Er zijn verschillende oorzaken van bloedarmoede die de arts kan vaststellen.

Reden 9 van vermoeidheid: traag of juist te snel werkende schildklier of suikerziekte (diabetes mellitus
Door een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie), of juist te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) kun je jezelf ontzettend moe en gejaagd voelen. De arts kan een te traag werkende schildklier, of juist te snel werkende schildklier diagnosticeren.
Naast een te traag werkende, of juist te snel werkende schildklier kan ook suikerziekte (diabetes mellitus) een oorzaak van vermoeidheid zijn. Als er sprake is van suikerziekte wordt geen, of te weinig van het hormoon insuline door de alvleesklier (pancreas) gemaakt. Insuline zorgt ervoor dat brandstoffen (glucose) de cel in kunnen om daar energie te leveren. Als deze glucose niet de cel in kan, voel je jezelf zeer vermoeid. Andere symptomen van suikerziekte zijn:

  • veel plassen
  • veel dorst
  • veel afvallen in korte tijd
  • tintelende vingers

Als van deze symptomen sprake van is, moet je zo snel mogelijk contact opnemen met de huisarts.

Reden 10 van vermoeidheid: hart- en longziekten en kanker
Wanneer er sprake is van een ziekte van het hart, of de longen is vermoeidheid een belangrijk symptoom. Longziekten die ook vermoeidheid als symptoom hebben zijn onder andere:

  • COPD
  • Longontsteking
  • pleuritis
  • longembolie
  • longkanker

Hartziekten die vermoeidheid als symptoom hebben, zijn onder andere:

  • Hartfalen (decompensatio cordis)
  • Hartinfarct

Verder hebben bijna alle vormen van kanker vermoeidheid als symptoom.

Reden 11 van vermoeidheid: bacteriële of virale infectie (virusinfectie)
Een bacteriële, of virale infectie kan ook een oorzaak zijn van vermoeidheid. Een infectie moet worden bestreden door het immuunsysteem en dit kost veel energie. Een virusinfectie kan onschuldig zijn, zoals bijvoorbeeld bij een verkoudheid, of griep, maar ook zeer ernstig bij bijvoorbeeld HIV (Aids).

Reden 12 van vermoeidheid: aandoeningen van het spierstelsel, of zenuwstelsel
Neuromusculaire ziekten kunnen ook een oorzaak zijn van vermoeidheid. Bekende neuromusculaire ziekten die vermoeidheid kunnen veroorzaken zijn:

  • ziekte van Parkinson, of Parkinsonisme
  • myasthenia gravis
  • multipele sclerose
  • polyneuropathie
  • reuma

Reden 13 van vermoeidheid: chronisch vermoeidheidssyndroom
We spreken van het chronische vermoeidheidssyndroom (CVS; of myalgische encefalitis ME) als vermoeidheid langer dan een half jaar aanwezig zijn, samengaan met neurologische klachten, pijn, goede rust en slaap niet effectief is, geen fysieke oorzaak gevonden kan worden en de CVS tot beperkingen leidt in het dagelijks leven. Meer dan 15.000 Nederlanders hebben ME. CGT (Cognitieve gedragstherapie) en Graded activity kunnen effectieve behandelingen van ME zijn.

Bronnen:

www.winterdepressiezelftest.nl
Praschak-Rieder N. et al. Arch Gen Psychiatry 2008;65(9):1072-1078