placebo-effect

Op een roze wolk?

Wie kent ze niet? Asterix en Obelix. Als dit Gallische heldenduo in de penarie zit, atten ze de drank van Panoramix en krijgen ze onwaarschijnlijke krachten. Zo’n wonderdrank bestaat – of ja, bijna. Nee, het is geen doping, geen vage pre-workout en het is zelfs geen drankje dat calorieën bevat. Wat is het dan wel? Het geheim zit niet in de ingrediënten, maar in de kracht van suggestie. Een recente studie onthult hoe een simpel roze drankje, zonder calorieën of prestatiebevorderende stoffen, je prestaties toch een boost kan geven. Hoe dat kan? Het placebo-effect speelt de hoofdrol. In dit bericht leggen we uit wat het placebo-effect is, laten we zien hoe het placebo-effect eerder werd aangetoond in sportonderzoek en medisch onderzoek en bespreken we hoe deze mysterieuze roze drank zelfs jouw innerlijke Galliër naar boven kan halen.

Het placebo-effect: geloven is voelen
Het placebo-effect is het fenomeen waarbij mensen echte verbeteringen ervaren van een behandeling die eigenlijk niets doet, simpelweg omdat ze geloven dat het werkt. Je hersenen worden als het ware voor de gek gehouden, met echte fysieke of mentale veranderingen als gevolg. Van medische behandelingen tot sportprestaties: dit effect kan zó sterk zijn dat het zelfs een deel van het daadwerkelijke effect van medicijnen verklaart. Zoals uit migraineonderzoek blijkt, kan de overtuiging dat een medicijn werkt al meer dan de helft van het positieve resultaat bepalen.

Ook bij mensen die werken met zware metalen is het placebo-effect onderzocht. Zo is bekend dat gewichtheffers die dachten een snelwerkend steroïde te nemen, maar wat in werkelijkheid een suikerpil was zwaarder en harder konden trainen.

Deze bevindingen sluiten aan bij onderzoek waaruit blijkt dat de kleur en het uiterlijk van een drankje de duursportprestaties kunnen beïnvloeden. Een studie uit 2021 toonde zelfs aan dat het spoelen en uitspugen van een roze drankje dat geen calorieën bevat de hardloopprestaties verbeterde. Maar hoe zit het bij gymrats die gaan benchen?

Wat hebben de onderzoekers gedaan en wat waren de belangrijkste resultaten?

Enter de studie van De Salles Painelli en zijn collega’s. De Braziliaanse bewegingswetenschappers trommelden 18 ervaren krachtsporters op. Deze mannetjesputters moesten op drie verschillende dagen 5 sets op 70% van hun 1RM moesten bankdrukken. Voorafgaand aan het bankdrukken; kregen de ijzerwerkers een:

  1. Roze drankje
  2. Helder drankje
  3. Helemaal niks.

De deelnemers werd wijsgemaakt dat de drankjes sportdranken boordevol koolhydraten zaten, terwijl de drankjes eigenlijk geen calorieën of andere prestatiebevorderende stoffen bevatten.

Het resultaat? Wanneer de sporters het roze drankje kregen, verbeterde de bankdrukprestatie aanzienlijk, meer dan wanneer de sporters het kleurloze drankje, of helemaal niks kregen. Kortom: de kleur van het drankje leek meer invloed te hebben op de sportprestatie dan de inhoud.

Wat kunnen we met deze resultaten?
Met een beetje fantasie is de koppeling naar pre-workouts snel gemaakt. Veel pre-workouts zijn felgekleurd en zoet, vaak met de belofte dat ze je energie, kracht en uithoudingsvermogen naar ongekende hoogtes zullen stuwen. Deze kleurrijke drankjes lijken wel kleine flesjes vloeibare motivatie. En laten we eerlijk zijn: wie wordt er niet enthousiast van een fel roze, neon-oranje of felblauw drankje dat zich aankondigt als je nieuwe geheime wapen in de strijd tegen de zwaartekracht? Maar wat als de werkelijke kracht niet in de ingrediënten zit, maar in de overtuiging dat die kleurrijke drankjes je daadwerkelijk sterker maken?

Het placebo-effect speelt hier mogelijk een grote rol. Pre-workouts bevatten vaak stoffen die invloed kunnen hebben op je prestaties. Maar wat als het idee dat je iets ‘krachtig’ hebt ingenomen net zo belangrijk is als de werkelijke ingrediënten? Onderzoek naar het placebo-effect suggereert dat een felle kleur en zoete smaak van een drankje en de verwachting die het creëert, je prestaties kunnen verbeteren – zelfs als die pre-workout misschien niet zoveel doet als je denkt. Dus de volgende keer dat je een felgekleurde pre-workout drinkt, vraag jezelf dan af: zijn het dan echt de ingrediënten die het verschil maken, of is het de gedachte dat je Panoramix je bijstaat?