Wanneer iemand flauwvalt, ook wel een collaps genoemd, is er sprake van een kortdurend bewustzijnsverlies dat niet wordt veroorzaakt door een uitwendige oorzaak en zonder direct blijvende gevolgen is. Een aanval duurt meestal slechts enkele minuten. De oorzaak is een verminderde hersenfunctie door primair disfunctioneren van de hersenen (epilepsie) of door tijdelijk verminderde perfusie (verminderde doorbloeding) van de hersenen.
Er zijn verschillende mechanismen die verminderde perfusie van de hersenen kunnen veroorzaken:
• Voorbijgaande initiële orthostatische hypotensie (bij opstaan treedt een kortdurende krachtige daling van de bloeddruk op.
• Vasovagale collaps, reflex syncope (uitlokkende situaties (bv pijn, emoties) veroorzaken een heftige vasovagale reactie met hypotensie en bradycardie (lage hartslag), parasympathische activiteit en orthosympathische remming, vaatverwijding waardoor verminderde cerebrale circulatie. De symptomen zijn: het geleidelijk beroerd worden met vagale verschijnselen, zoals bleekheid, misselijkheid, profuus transpireren, geeuwerigheid, bradycardie, pupildilatatie).
• Neurogene orthostatische hypotensie, door falen van het autonome zenuwstelsel blijft de normale sympathische vasoconstrictieve reactie op orthostatische stress uit.
Oorzaken collaps
• Circulatoir
• Orthostatische hypotensie
• Hypovolemie
• Reflexsyncope
• Cardiogeen (bv ritmestoornis, verminderd hartvolume door aortastenose, obstructieve cardiomyopathie of pulmonale hypertensie, MI, longembolie, aortadissectie)
• Neurologisch
• Epilepsie (acuut begin zonder prodromale verschijnselen)
• TIA (geeft zelden een geïsoleerde syncope)
• Psychogeen
• Gegeneraliseerde angststoornis
• Paniekstoornis
• Depressie
• Alcoholafhankelijkheid
• Metabool
• Hypoglykemie
• Geen diagnose gesteld
Orthostatische hypotensie
Dit houdt het tekortschieten van het autonome zenuwstelsel in, de bloeddruk daalt binnen 3 minuten na het opstaan
systolisch min 20 mm kwik, of diastolisch 10 mm kwik.
Verschillende factoren kunnen invloed hebben op het ontstaan van orthostatische hypotensie:
• Persen bij mictie en defecatie (vooral bij ouderen)
• Postprandiaal
• Medicamenten (anti-depressiva, diuretica, antihypertensiva, antiangineuze middelen, analgetica en sedativa)
• Aandoeningen vd hersenen of het autonome zenuwstelsel (bv ziekte van Parkinson, diabetes mellitus)
• Na inspanning
Bronnen:
H. de Vries, de Jongh, TOH, Grundmeijer, HGLM, Diagnostiek van alledaagse klachten (2003), Bohn Stafleu van Lofhum, houten
EH van de Lisdonk, van den Bosch, WJHM, Lagro-Janssen, ALM, Ziekten in de huisartspraktijk (2003), Elsevier gezondheidszorg, Maarssen