Erectiele dysfunctie – moeite met het krijgen of behouden van een erectie – komt vaker voor dan veel mensen denken. Erectiele dysfunctie is meer dan een ongemakkelijk probleem. Het kan een vroeg teken zijn van schade aan de bloedvaten en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. In dit artikel leggen we uit hoe erectiele dysfunctie en hart- en vaatziekten met elkaar samenhangen, hoe het lichaam daarbij werkt, wat de wetenschap zegt, en wat je zelf kunt doen.
Waarom erectiele dysfunctie vroeg komt bij vaatschade
Om te begrijpen waarom erectiele dysfunctie zo’n belangrijk waarschuwingssignaal is, moeten we kijken naar de opbouw van onze bloedvaten. Een slagader bestaat uit drie lagen: aan de binnenkant het endotheel (een dun laagje cellen dat contact maakt met het bloed). Het endotheel is bij gezonde vaten heel glad, waardoor er zich niets op kan hechten. Om de endotheellaag zit een spierlaag die samentrekt of ontspant om de diameter van het bloedvat te regelen. De buitenste laag van het bloedvat is een bindweefsellaag die stevigheid biedt. Een gezonde slagader kan zich goed verwijden wanneer dat nodig is. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij seksuele opwinding, waarbij stikstofmonoxide (NO) vrijkomt in het endotheel. NO zorgt ervoor dat de spierlaag van de slagader ontspant, waardoor er meer bloed naar de zwellichamen in de penis kan stromen. Zonder voldoende NO werkt dat proces niet goed, en blijft de erectie uit. Bij beginnende vaatschade raakt juist het endotheel vaak als eerste beschadigd. Dat vermindert de afgifte van NO en dus het vermogen van bloedvaten om zich te verwijden. De slagaders in de penis zijn veel kleiner dan in veel andere plaatsen van het lichaam, bijvoorbeeld in het hart en hersenen. Dat betekent dat bij dezelfde mate van vaatvernauwing erectiele problemen eerder optreden dan bijvoorbeeld pijn op de borst bij inspanning. Met andere woorden: erectiele dysfunctie kan het eerste zichtbare signaal zijn van een sluimerend probleem met de bloedvaten.
Wat zeggen de studies over erectiele dysfunctie en hartziekten?
Een grote studie uit 2005 volgde bijna 10.000 mannen van 55 jaar en ouder die meededen aan een preventieonderzoek naar prostaatkanker. Aan het begin van het onderzoek gaven zij aan of zij wel of geen erectiele dysfunctie hadden. De onderzoekers volgden deze mannen gemiddeld vijf jaar lang om te zien wie er hart- en vaatziekten ontwikkelden, zoals een hartaanval of beroerte. De mannen met erectiele dysfunctie hadden een 1,45 keer hoger risico op hart- en vaatziekten dan mannen zonder erectieproblemen. Belangrijk: de onderzoekers hielden rekening met andere factoren die het risico op erectiele dysfunctie beïnvloeden zoals leeftijd, roken, bloeddruk, cholesterol en bloedglucose. Door rekening te houden met deze factoren wordt gekeken of erectiele dysfunctie ook op zichzelf een risico voorspelt, los van die andere factoren. En dat bleek zo te zijn. Dat resultaat werd bevestigd in een systematische review en meta-analyse uit 2013, waarin onderzoekers de gegevens van 14 cohortstudies verzamelden. Ook daarin bleek erectiele dysfunctie het risico op hartziekten, beroerte en zelfs sterfte te verhogen. Hoe ernstiger de erectiele problemen, hoe groter het risico op latere hart- en vaatziekten.
Sildenafil niet alleen een medicijn voor erectiele dysfunctie?
Veel mannen met erectiele dysfunctie krijgen medicijnen voorgeschreven zoals sildenafil (ook wel bekend als Viagra) of tadalafil. Deze middelen stimuleren het effect van stikstofmonoxide, waardoor de bloedvaten in de penis zich beter kunnen verwijden. Maar recente studies tonen dat het gebruik van deze middelen mogelijk óók gunstige effecten heeft op de bloedvaten in het hele lichaam. Een groot onderzoek uit 2025 toonde aan dat mannen die deze middelen gebruikten niet alleen minder kans hadden op hartziekten en sterfte, maar ook op dementie. Hoewel er nog vervolgonderzoek nodig is, past dit in het bredere beeld dat erectiele functie samenhangt met de gezondheid van de bloedvaten in het hele lichaam.
Wat kun je zelf doen?
Een gezonde leefstijl helpt niet alleen om erectiele dysfunctie te verminderen, maar verlaagt ook je risico op hart- en vaatziekten. Een gerandomiseerde studie onder mannen met overgewicht liet zien dat leefstijlverandering – een energiebeperkt verantwoord voedingspatroon en meer bewegen – binnen twee jaar bij bijna een derde van de deelnemers leidde tot volledig herstel van erectiele functie. Beweging speelt dus een belangrijke rol. Duurtraining zoals stevig wandelen, fietsen of hardlopen verbetert de bloedstroom en verhoogt de afgifte van stikstofmonoxide. Maar ook krachttraining is belangrijk. Krachttraining vergroot onder andere de spiermassa en stimuleert net zoals duurtraining de insulinegevoeligheid en verhoogt mogelijk de testosteronspiegels en dat zijn allemaal factoren die bijdragen aan zowel erectiele functie als cardiovasculaire gezondheid.
En dus…
Erectiele dysfunctie is vaak geen op zichzelf staand probleem. Het is een signaal van een breder probleem in de bloedvaten. Omdat de kleine slagaders in de penis als eerste worden aangetast, treedt erectiele dysfunctie vaak op vóórdat hart- en vaatziekten zich breder openbaren. Het is daarmee een unieke kans om vroeg in te grijpen. Onderzoek levert aanwijzingen dat erectiele dysfunctie mogelijk veroorzaakt worden door vaatschade en in die zin een voorspellende waarde heeft voor mogelijke latere hart- en vaatziekten. Gelukkig is er ook goed nieuws: door leefstijlverandering en zo nodig medicijnen, kun je zowel je erectiele functie als je gezondheid van hart en vaten verbeteren.
Wil je fit worden zonder fratsen. Bestel dan Fit zonder fratsen hier. Of klik op het boek hieronder:
