Het carnivoordieet, dat uitsluitend bestaat uit dierlijke producten, wint aan populariteit. Voorstanders benadrukken voordelen zoals een hoge inname van hoogwaardige eiwitten, vitamine B12 en goed opneembaar ijzer. Terechte punten. Daarnaast bevat een volledig dierlijk dieet geen anti-nutriënten, stoffen in planten die de opname van bepaalde voedingsstoffen kunnen belemmeren. Volgens carnivoor-aanhangers waren onze verre voorouders grotendeels carnivoren en vormt plantaardig voedsel een onnodige of zelfs schadelijke toevoeging aan het dieet. Ook wijzen ze op inheemse bevolkingsgroepen zoals de Inuït, die grotendeels van dierlijke producten leven, als bewijs dat een carnivoor dieet gezond is. Maar is dat wel zo? Wat zegt de wetenschap over de voordelen en nadelen van een dieet zonder planten?
Een vertekend beeld: waarom archeologie ons op het verkeerde been zet
Sommige aanhangers van het carnivoordieet zeggen dat onze voorouders ook met name vlees aten (en we bedoelen hier niet vruchtvlees) en baseren hun claims op archeologische vondsten. In archeologische vondsten worden vaak botresten en jachtwerktuigen gevonden, terwijl plantenresten en landbouwwerktuigen niet worden gevonden. Vervolgens wordt de foute conclusie getrokken dat onze voorouderszower voornamelijk vlees aten. Dit idee is echter vertekend door bias. Wablief? Bias betekent in dit geval dat bepaalde archeologische gegevens beter bewaard blijven dan andere, waardoor de interpretatie van archeologische vondsten een vertekend beeld kan geven. In dit geval blijven botten en stenen jachtwerktuigen veel langer intact dan plantaardig materiaal en houten landbouwgereedschappen. Hierdoor lijkt het alsof vlees een veel grotere rol speelde in het dieet van onze voorouders dan daadwerkelijk het geval was.
Daarnaast tonen recente onderzoeken aan dat veel prehistorische groepen ook veel plantaardig voedsel aten. Resten van zetmeel en vezels zijn bijvoorbeeld gevonden op tanden en in fossiele uitwerpselen, wat erop wijst dat planten een essentieel onderdeel waren van het dieet.
Carnivore volken? Zelfs in de kou wordt plantaardig gegeten
De Inuït worden vaak aangehaald als een voorbeeld van een bevolkingsgroep gezonde carnivore levensstijl, aangezien hun traditionele dieet grotendeels uit dierlijke producten bestaat. Dit wordt gezien als bewijs dat een mens zonder planten kan overleven. Toch blijkt bij nader onderzoek dat hun dieet niet volledig carnivoor is.
Zo consumeren Inuït onder andere zeewier, wat een belangrijke bron van vitamine C is. Dit is essentieel, omdat een dieet zonder planten snel tot een vitamine C-tekort en scheurbuik kan leiden. Daarnaast wijst onderzoek uit dat de hoge inname van onverzadigde vetzuren uit vis hen mogelijk beschermt tegen hart- en vaatziekten, wat bij andere carnivore diëten met veel verzadigd vet niet het geval zou zijn.
Tenslotte is overleven op een grotendeels dierlijk dieet niet hetzelfde als een gezond leven.
De angst voor anti-nutriënten: onterecht
Een ander veelgebruikt argument tegen planten is dat ze anti-nutriënten bevatten. Dit zijn stoffen die de opname van bepaalde mineralen en andere voedingsstoffen zouden kunnen belemmeren. Dit heeft ertoe geleid dat sommige carnivoor-aanhangers claimen dat plantaardig voedsel in feite schadelijk voor je is.
Maar wat zijn anti-nutriënten precies, en moeten we ons er zorgen over maken?
- Fytinezuur, aanwezig in granen, peulvruchten en noten, kan de opname van mineralen zoals ijzer, zink en calcium verminderen.
- Oxalaten, te vinden in spinazie, rabarber en bieten, kunnen zich binden aan calcium in de darm en zo de opname ervan beperken.
- Lectines, aanwezig in bonen en granen, worden soms in verband gebracht met darmirritatie.
- Tannines, uit thee, koffie en sommige vruchten, kunnen de opname van ijzer in de darm verminderen.
- Glucosinolaten, die in kruisbloemige groenten zoals broccoli en spruitjes voorkomen, kunnen de jodiumopname beïnvloeden.
Hoewel dit in theorie zou kunnen betekenen dat anti-nutriënten schadelijk zijn, is dit in de praktijk nauwelijks een probleem. De meeste traditionele kook- en bereidingsmethoden, zoals weken, fermenteren en koken, neutraliseren het merendeel van deze stoffen.
Bovendien hebben veel van deze stoffen juist gezondheidsvoordelen. Polyfenolen en sulforafaan, bijvoorbeeld, stimuleren het antioxidanten-systeem van het lichaam en helpen ontstekingen te verminderen. Dit is een van de redenen waarom een dieet rijk aan groenten en fruit wordt geassocieerd met een lager risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en kanker.
De claim dat anti-nutriënten een reden zijn om planten volledig uit je dieet te schrappen, is dus niet onderbouwd. De voordelen van plantaardige voeding wegen ruimschoots op tegen de eventuele nadelen. En dan komen we bij de nadelen van een carnivoor dieet.
De nadelen van een strikt carnivoordieet
Een dieet dat uitsluitend uit dierlijke producten bestaat, kent enkele belangrijke nadelen.
- Lage vezelinname: Een carnivoor dieet bevat praktisch geen voedingsvezels, terwijl vezels essentieel zijn voor een gezonde spijsvertering en adequate bloedglucoseregulering. Daarnaast spelen ze een rol in het voorkomen van darmziekten en het voeden van gezonde darmbacteriën.
- Hoge inname van verzadigd vet: Veel dierlijke producten bevatten grote hoeveelheden verzadigd vet. Hoewel de rol van verzadigd vet in hart- en vaatziekten nog steeds verder wordt onderzocht, is er voldoende bewijs dat een hoge inname van verzadigd vet afkomstig uit vlees schadelijk is. Meer hierover lees je in ons artikel over verzadigd vet.
- Mogelijke tekorten aan micronutriënten: Hoewel een kop-tot-start benadering (waarbij men alle delen van een dier eet) kan helpen om sommige tekorten te voorkomen, blijft het risico bestaan op onvoldoende inname van bijvoorbeeld vitamine C, foliumzuur en bepaalde antioxidanten die vooral in planten voorkomen.
En dus…?
De bewering dat het carnivoordieet superieur is, mist wetenschappelijke onderbouwing. Zo blijkt dat:
- Archeologische data een vertekend beeld kunnen geven van het vermeende voedingspatroon van onze voorouders.
- Zelfs in traditionele samenlevingen waarvan gedacht werd dat ze volledig carnivoor aten, zoals die van de Inuït speelt plantaardige voeding een belangrijke rol.
- De vermeende gevaren van planten en anti-nutriënten zijn gebaseerd op een onvolledig en onjuist beeld. De vermeende gevaren van anti-nutriënten worden volledig geneutraliseerd door normale bereidingsmethoden.
- Een volledig carnivoor dieet mist vezels en kan leiden tot een hoge inname van verzadigd vet, wat niet optimaal is voor de gezondheid.
Conclusie: Een gevarieerd dieet met zowel dierlijke als plantaardige voedingsmiddelen blijft de beste keuze voor een optimale gezondheid. Het vermijden van plantaardig voedsel brengt meer nadelen dan voordelen met zich mee en is geen aanbevolen voedingsstrategie voor de lange termijn.
Wil je fit worden zonder fratsen. Bestel dan Fit zonder fratsen hier. Of klik op het boek hieronder:
