Motorische ontwikkeling is een wetenschapsgebied dat de overeenkomsten en verschillen in het motorisch gedrag bestudeert. Om het motorische ontwikkeling te bestuderen, worden motorisch leren, motorische controle en fysieke groei en rijping bestudeerd. De mate waarin bepaalde motorische vaardigheden zich kunnen ontwikkelen worden bepaald door individuele, omgevingsgebonden en taakgebonden beperkingen en mogelijkheden.
Kenmerken van motorische ontwikkeling
Motorische ontwikkeling heeft een aantal specifieke kenmerken. Motorische ontwikkeling kenmerkt zich door een voortdurende (subtiele) aanpassing van het motorische gedrag. Dat wil zeggen dat het motorisch gedrag constant aanpast. Deze aanpassing kan zeer zichtbaar zijn; bijvoorbeeld lopen in plaats kruipen door een peuter.
Een ander gedrag van motorische ontwikkeling is dat het leeftijdsafhankelijk is. Zo kunnen mensen meestal pas vanaf een bepaalde leeftijd lopen en takelt het looppatroon ook weer vanaf een bepaalde leeftijd af.
Vervolgens verloopt motorische ontwikkeling zich sequentieel. Dit betekent dat je eerst een bepaalde motorische vaardigheid moet kunnen, voordat je een volgende motorische vaardigheid kunt leren. Eerst leer je bijvoorbeeld te kruipen, daarna te lopen en daarna te rennen.
Tenslotte is motorische ontwikkeling afhankelijk van onderliggende fysiologische, psychologische en mentale processen. Zo moeten de spieren en het zenuwstelsel zich eerst ontwikkelen, voordat het lichaam goed genoeg is aangepast om te kunnen lopen.
Motorisch leren en motorische controle
Motorisch leren en motorische controle zijn twee deelgebieden van motorische ontwikkeling. Motorisch leren is de vooruitgang in motorische vaardigheid door rijping van het lichaam, training, of ervaring.
Motorische controle omvat de neurale, fysieke en gedragsmatige kenmerken van bewegen.
Veel gebruikte begrippen bij motorische ontwikkeling
Binnen motorische ontwikkeling wordt veel gebruik gemaakt van de begrippen groei, rijping en veroudering. Hieronder worden deze begrippen toegelicht:
- Groei, is de kwantitatieve toename van lichaamsgrootte, of –massa
- Rijping, is de kwalitatieve vooruitgang van de cel, orgaan, orgaansysteem, of lichaam
- Veroudering, is de tijdgebonden aftakeling van het lichaam die leidt tot achteruitgang van het lichaam en uiteindelijk de dood
Motorische ontwikkeling wordt gevormd door beperkingen, of mogelijkheden
Beperkingen, of mogelijkheden remmen, of stimuleren bepaald gedrag en vormen zo de motorische ontwikkeling
Het motorische gedrag dat uiteindelijk zichtbaar is wordt gevormd door beperkingen en mogelijkheden. Er zijn drie beperkingen en mogelijkheden die motorische ontwikkeling sturen. Deze drie beperkingen en mogelijkheden zijn:
- Individuele beperkingen, of mogelijkheden
- Omgevingsgebonden beperkingen, of mogelijkheden
- Taakgebonden beperkingen, of mogelijkheden
Elk van deze beperkingen en mogelijkheden worden hieronder beschreven.
Individuele beperkingen en mogelijkheden
Individuele beperkingen en mogelijkheden zijn, mentaal, fysiek en functioneel. Mentale beperkingen en mogelijkheden zijn de mogelijkheden van het individu om een motorische taak te begrijpen. Fysieke beperkingen zijn bijvoorbeeld lengte, gewicht en spiervezeltype. Functionele beperkingen en mogelijkheden zijn het concentratievermogen en de motivatie om nieuwe vaardigheden te leren.
Omgevingsgebonden beperkingen en mogelijkheden
Omgevingsgebonden beperkingen en mogelijkheden zijn klimatologisch, natuurkundig en sociaalcultureel. Klimatologische omstandigheden beïnvloeden het soort sport dat in een land veel wordt uitgeoefend. Zo zullen in Noorwegen meer mensen schaatsen, dan in Kenia. Natuurkundige omstandigheden komen bijvoorbeeld tot uitdrukking in tennis; binnen tennis zijn er gravel- en grasspecialisten. Sociaalculturele omstandigheden beïnvloeden bijvoorbeeld het aantal vrouwen dat aan voetbal doet in een land.
Taakgebonden beperkingen en mogelijkheden
Taakgebonden beperkingen en mogelijkheden zijn niet gebonden aan het individu die de taak uitvoert maar worden door externe factoren bepaald. Voorbeelden van taakgebonden beperkingen en mogelijkheden zijn bijvoorbeeld materiaal, het doel van de taak en regels omtrent taakuitvoering.
Bronnen:
Haywood, K., & Getchell, N. (2014), Life Span Motor Development 6th Edition, Human Kinetics