De nieren zijn belangrijk in de uitscheiding van afvalstoffen. Wanneer de nieren niet goed functioneren vergiftigt het lichaam zichzelf. Uruem, creatinine, ammonium en gifstoffen zijn belangrijke afvalstoffen die door de nieren worden uitgescheiden. De nefronen zijn belangrijk in de uitscheiding van afvalstoffen. Specifieke onderdelen van de nefronen zijn verantwoordelijk voor de uitescheiding van afvalstoffen.
Afvalstoffen worden door de nefronen uitgescheiden
De nefronen zijn de functionele eenheden van de nieren. De nefronen reguleren de vocht- en ionenbalans, het zuur-basenevenwicht en de bloeddruk. Daarnaast zijn de nefronen belangrijk in bloeddrukregulatie, productie van erytropoëtine (EPO) en de uitscheiding van afvalstoffen.
Om de uitscheiding van afvalstoffen goed te kunnen begrijpen, is het aan te raden om eerst het artikel Urinewegstelsel; anatomie en fysiologie van het nefron te lezen.
Er zijn een aantal stoffen die door de nier worden uitgescheiden. Deze stoffen zijn:
- Ureum
- Creatinine
- Ammonium
- Gifstoffen
Hieronder wordt ingegaan op wat deze afvalstoffen zijn en hoe deze afvalstoffen door de nieren worden uitgescheiden.
Uitscheiding van ureum
Ureum; (NH2)2CO is een afvalproduct van het eiwitmetabolisme. Bij de deaminatie van aminozuren wordt er een aminogroep (NH2) afgesplitst. Deze aminogroep wordt verder gemetaboliseerd tot ureum. De concentratie van ureum in het bloedplasma ligt tussen de 10-20 mg/dl. In de urine kan de concentratie van ureum tot wel 1800 mg/dl oplopen. Dit betekent dat de nieren goed in staat zijn om ureum uit te scheiden. De nieren scheiden ureum uit middels (ultra)filtratie. In de glomerulus wordt door de aldaar hoge arteriële druk ureum uit het plasma in het kapsel van Bowman in geperst, waardoor het in de voorurine terecht komt. Een klein beetje ureum kan in de proximale tubulus worden geresorbeerd. In de distale tubulus wordt ureum weer actief uitgescheiden.
Uitscheiding van creatinine
Creatinine; C4H7N3O is een afvalstof van creatinefosfaat. Creatinefosfaat is een energierijke verbinding die met name belangrijk is bij de anaerobe energieproductie van spierweefsel. Omdat mannen meer spierweefsel hebben, dan vrouwen scheiden mannen meer creatinine uit. In het bloedplasma komt doorgaans 1 tot 1,5 mg/dl creatinine voor. In de urine kan de concentratie creatinine oplopen tot 150 mg/dl. Middels filtratie wordt het meeste creatinine uitgescheiden. Een klein beetje creatinine wordt in de proximale tubulus uitgescheiden. De creatinineklaring (de hoeveelheid bloedplasma die door de nieren van creatinine wordt gezuiverd) geeft informatie over de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR). De GFR geeft informatie over de nierfunctie.
Uitscheiding van ammonium
Ammonium; NH4+ is vaak een tussenproduct in de afbraak van aminozuren. Het meeste ammonium wordt omgezet in ureum en uitgescheiden. Ammonium speelt daarnaast een belangrijke rol in de handhaving van het zuur-basenevenwicht. Ammonium is namelijk een zwak zuur en kan tegen een sterk zuur (H+) in de distale tubulus actief worden uitgewisseld.
Uitscheiding van gifstoffen
De uitscheiding van gifstoffen zoals zware metalen en geneesmiddelen gebeurt actief in de distale tubulus. Actieve uitscheiding betekent dat de uitscheiding van deze stoffen energie (ATP) kost.
Bronnen:
JE. Hall, 2013, Pocket Companion to Textbook of Medical Physiology, Elsevier Inc
GA Thibodeau, Patton KT 2012, Anatomy & Physiology, Mosby/Elsevier
EN Marieb, Hoehn K 2012, Human Anatomy & Physiology, Pearson/Benjamin Cummings