Leukemie is een vorm van kanker. Het is een aandoening van het hematopoëtisch systeem (het systeem wat voor de bloedaanmaak zorgt), een kwaadaardige aandoening. In het beenmerg vindt proliferatie en rijping van cellen plaats. Bij leukemie is er een verstoring van deze proliferatie en rijping in het beenmerg. De verstoring zit op het niveau van één van de beenmergstamcellen of van een voorloper hiervan. Deze verstoring van een beenmergstamcel of voorloper zorgt voor een afwijkende cellijn en cellen.
Leukemie
Bij leukemie ontstaat een afwijkende cellijn en afwijkende cellen doordat er een verstoring is in een beenmergstamcel of voorloper hiervan die aan de basis van de afwijkende cellijn staat. Er zijn verschillende vormen van leukemie. Je hebt acute en chronische lymfatische leukemie en acute en chronische myeloïde leukemie. De soort leukemie is voornamelijk gebaseerd op welke cellijn afwijkend is en in hoe verre deze afwijkende cellen uitgerijpt zijn. Hoe leukemie precies ontstaat, is niet duidelijk. Men weet wel dat het te maken heeft met veranderingen in de functie van verschillende genen. Deze genen zijn genen die coderen voor eiwitten die bij de celdeling en celrijping betrokken zijn. Deze genen noemt men proto-oncogenen en tumorsuppressorgenen. Doordat er mutaties ontstaan in deze genen, kan de groei en rijping van stamcellen verstoren.
De eerste klachten die iemand bemerkt zijn klachten die niet heel typisch zijn. Men kan bij de huisarts komen omdat men bijvoorbeeld last heeft van algemene malaiseklachten of een acute infectieuze aandoening. Ook kleine rode puntjes (purpura) of purpura kan het eerste zijn wat iemand bemerkt met leukemie. Deze klachten zijn weinig specifiek en doen vaak niet direct denken aan een kwaadaardige aandoening. Wanneer iemand chronische leukemie heeft zijn er vaak niet zoveel opvallende klachten en worden soms zelfs per toeval ontdekt terwijl iemand voor iets anders bij een arts komt. Acute leukemie daar in tegen zorgt binnen korte tijd voor een zeer zieke patiënt.
Hoe vaak komt leukemie voor?
Leukemie komt ongeveer even veel voor bij mannen als bij vrouwen. De incidentie (aantal nieuwe gevallen van een ziekte) in Nederland is ongeveer 7 tot 8 per 100.000 mensen. In de periode 1976 tot 2001 is uit gegevens van het CMR gebleken dat ongeveer 60% van de patiënten ouder dan 65 jaar.
Prognose van leukemie
Er is een verschil tussen de prognose van de verschillende soorten leukemie. Kinderen met acute lymfatische leukemie hebben over het algemeen een matig/redelijke prognose. De behandeling van acute lymfatische leukemie bij deze groep is succesvol bij ongeveer 70% tot 75%. Wanneer men de myeloïde vorm van leukemie heeft, is de prognose over het algemeen slecht. Meestal komen patiënten met myeloïde leukemie kort na het stellen van de diagnose te overlijden.
Bronnen:
E. Rubin, Farber, JL, Pathology (2007), Lippincott-Raven, Philadelphia, New York
H. de Vries, de Jongh, TOH, Grundmeijer, HGLM, Diagnostiek van alledaagse klachten (2011), Bohn Stafleu van Lofhum, houten
EH van de Lisdonk, van den Bosch, WJHM, Lagro-Janssen, ALM, Ziekten in de huisartspraktijk (2008), Elsevier gezondheidszorg, Maarssen