Otitis media (oorontsteking) is een ontsteking van het slijmvlies van het middenoor. Deze ontsteking gaat gepaard met in meer of minder mate lokale en algehele infectieverschijnselen. De aandoening wordt meestal gezien in het kader van een bovenste luchtweginfectie. Er zijn verschillende vormen van otitis media (oorontsteking); Otitis Media met Effusie (OME), Otitis Media Acuta (OMA) en chronische Otitis Media zonder cholesteatoom en met cholesteatoom.
Risicofactoren oorontsteking
Het ontstaan van een otitis media is meestal afhankelijk van meerdere factoren. Vaak is het de wisselwerking tussen factoren van de host en omgevingsfactoren. Hieronder volgt een overzicht van de factoren van de host (gastheer) die belangrijk zijn en de factoren van de omgeving:
|
Factoren host (gastheer) |
Factoren omgeving |
|
Buis van Eustachius, deze is bij kinderen nog immatuur (nog erg nauw) |
|
|
Immuunsysteem, dit is bij kinderen nog immatuur (is nog niet volledig ontwikkeld) |
Jaargetijde (in winter en herfst komt meer ontsteking voor) |
|
Allergie |
Crèche |
|
Anatomische afwijkingen (syndroom van Down, schisis ) |
Passief roken |
|
Leeftijd, prematuriteit (vroeggeboorte) |
Socio-economische status (laag inkomen en opleiding) |
|
Familiaire predispositie |
Borstvoeding beschermt |
|
Oudere broers/zussen |
Ontstaanswijze van oorontsteking
Otitis media komt het meeste voor bij jonge kinderen. Er zijn een aantal factoren die tot het ontstaan van een otitis media bijdragen. De drie belangrijkste zijn:
• Bovensteluchtweginfectie (BLWI)
• Immatuur immuunsysteem
• Dysfunctie van de tuba auditiva
Een OMA kan ontstaan bij een BLWI (bovenste luchtweginfectie) doordat deze ervoor zorgt dat er een verminderde functie van de tuba auditiva is door zwelling, hierdoor ontstaat een negatieve druk in het middenoor, welke pathogenen uit nasofarynx aantrekt richting het middenoor.
Een OME kan ontstaan bij een BLWI doordat deze ervoor zorgt dat er een verminderde functie van de tuba auditiva is door zwelling, hierdoor ontstaat een negatieve druk in het middenoor, welke ervoor zorgt dat vochtproductie in het middenoor blijft staan waardoor er een OME kan ontstaan.
De buis van eustachius (tuba auditiva) en oorontsteking
De normale functie van de buis van eustachius is druk regulatie van het middenoor ten opzichte van de atmospherische druk. Verder zorgt hij voor bescherming van het middenoor tegen nasopharyngeale geluidsdruk en secretie en zorgt hij voor reiniging vanuit het middenoor naar de nasopharynx (mucociliair transport).
Kinderen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van Otitis media omdat hun buis van eustachius korter en horizontaler is en hij lager uitmondt in de nasofarynx.
Otitis media acuta (OMA)
Bij otitis media acuta (acute oorontsteking) is het slijmvlies in het middenoor oedemateus waardoor er een verminderde functie is van de trilhaarbeweging. Hierdoor vult het middenoor zich met secreet waarop vervolgens een geleidingsgehoorverlies ontstaat met heftig kloppende oorpijn en een rood uitpuilend trommelvlies.
De symptomen van een OMA zijn;
• Oorpijn
• Koorts (kan tot 40ºC)
• Otorrhoe (vaak spontane perforatie trommelvlies)
• Gehoorverlies (beter in loop van 4-6 wkn)
• Verstoorde nachtrust
• Prikkelbaar
OMA is zeldzaam bij volwassenen. Bij kinderen komt het erg veel voor. Van de kinderen tussen de 0 en 6 jaar oud, heeft ongeveer 70% een OMA doorgemaakt.
De behandeling van OMA is in principe afwachten. Het is namelijk een self-limiting zieke, dat wil zeggen dat de aandoening vanzelf over gaat. Er kan wel wat pijnbestrijding en koortsdemping gegeven worden en zo nodig neusdruppels.
In bepaalde situaties kan er ook antibiotica gegeven worden. Dit is het geval bij persisteren van het klinische beeld, (dreigende) complicaties, algemeen ernstig ziek zijn en bij kinderen jonger dan 2 jaar.
Er kan bij recidiverende OMA’s ook chirurgisch worden ingegrepen. Dit is het geval wanneer er meer dan 3 OMA’s per jaar optreden. Hierbij worden er trommelvliesbuisjes geplaatst. Er kan ook een adenotomie plaats vinden.
Otitis media met effusie (OME)
Een OME is een ophoping van vocht in het middenoor zonder tekenen van infectie. Het vocht kan van verschillende samenstellingen zijn. Het kan sereus (lichtgeel), melkachtig wit en taai muceus (‘glue ear’) of het kan bloedpigmenten bevatten (blauwachtig en stroperig). De incidentie van OME is het hoogst in de eerste levensjaren. Na het 3e levensjaar is er een afname van de incidentie. Van de kinderen in de leeftijdsgroep 0-4 jaar heeft ongeveer 80% een OME doorgemaakt. De aandoening is net als OMA self-limiting (meestal binnen 3-6 mnd).
De symptomen van een OME zijn:
• Gehoorverlies, ca 30 dB (10-40 dB) zonder tekenen van acute infectie (oorpijn, koorts)
• Taal- en spraakontwikkeling achterstand
• Zonder duidelijke oorklachten of
• Lichte oorpijn bij kinderen
• Na OMA
De behandeling van een OME is ook weer afwachten aangezien het een self-limiting aandoening is. Wel is het belangrijk dat er extra aandacht is voor de taal- en spraakontwikkeling omdat de aandoening vaak met gehoorverlies gepaard gaat. Chirurgische ingrijpen kan men doen wanneer de symptomen >3maanden aanhouden. Hierbij worden er trommelvliesbuisjes geplaatst. Er kan ook een adenotomie (verwijderen van de amandelen) plaats vinden.
Bronnen:
Prof. dr. EH Huizing, Prof. dr. GB Snow, Leerboek keel-, neus- en oorheelkunde, Bohn Stafleu Van Loghum (2005), Houten
Handboek KNO