Hoe kan het dat het hart buiten het lichaam blijft samentrekken? Dit komt omdat het hart zijn eigen ritme opwekt. Het initiële hartritme wordt opgewekt door de sinusknoop. De impuls die door de sinusknoop wordt opgewekt, wordt door AV-knoop opgevangen, even vastgehouden en vervolgens via de AV-bundel en Purkinjevezels over het hart verspreid. Hoewel het hart zijn eigen ritme kan opwekken, heeft het zenuwstelsel een belangrijke invloed op het hartritme. Het parasympatisch zenuwstelsel verlaagt de hartslagfrequentie en contractiekracht. Het sympatisch zenuwstelsel verhoogt de hartslagfrequentie en contractiekracht. Ook de hormonen adrenaline en noradrenaline verhogen de hartslagfrequentie en contractiekracht.
De sinus atriale knoop (SA-knoop), sinusknoop
Het hart heeft in principe geen aansturing nodig van het zenuwstelsel om ritmisch samen te trekken. Het hart heeft namelijk een ingebouwde biologische pacemaker. Deze pacemaker bevindt zich in de rechter boezem en wordt de sinus atriale (SA-knoop), of sinusknoop genoemd. De SA-knoop is een groep gespecialiseerde cellen die het midden houden tussen hartspiercellen en zenuwcellen. De cellen van de SA-knoop genereren ritmisch een impuls die er voor zorgt dat hart samentrekt. Zonder bijsturing van het zenuwstelsel geeft de sinusknoop 100 keer per minuut een impuls af en zou het hart 100 keer per minuut samentrekken.
De atrioventriculaire knoop (AV-knoop)
De atrioventriculaire knoop (AV-knoop) bevindt zich op de overgang tussen rechter atrium (boezem) en rechter ventrikel (kamer). De AV-knoop bestaat ook uit gespecialiseerde cellen. De AV-knoop vangt de impuls om samen te trekken van de SA-knoop op en houdt deze 0,1 seconde vast, voordat het signaal wordt doorgegeven naar de AV-bundel. Doordat het signaal van SA-knoop even door de AV-knoop wordt vastgehouden, trekken eerst de boezems samen en dan pas de hartkamers. Hierdoor wordt eerst het bloed door de boezems in de kamers gepompt en vervolgens door de kamers in de slagaders gepompt.
De AV-bundel (bundel van His) en Purkinjevezels
Vanuit de AV-knoop lopen er vezels die samen de AV-bundel worden genoemd. Via de AV-bundel wordt de impuls om samen te trekken doorgegeven aan de Purkinjevezels. De Purkinjevezels geven de impuls om samen te trekken door aan de verschillende hartspiercellen. De AV-bundel loopt tot de onderste punt van het hart en vervolgens naar de Purkinjevezels.
De hartspiercellen trekken gecoördineerd samen
Bij het samentrekken van het hart, trekken eerst de boezems samen. Hierdoor wordt bloed in de kamers gepompt. Als het bloed uit de kamers wordt gepompt, trekken eerst de onderste hartspiercellen samen en vervolgens waaiert het signaal en de samentrekking van het hart van de onderkant van de hartkamers naar de bovenkant van de hartkamers uit. Het bloed wordt als het ware uit het hart geperst, zoals tandpasta uit een tandpastatube wordt geperst.
De rol van het zenuwstelsel en hormonen bij het samentrekken van het hart
Hoewel het hart een eigen ritme kan opwekken om samen te trekken en dus te pompen, heeft het zenuwstelsel een belangrijke invloed op de hartactie.
Het zenuwstelsel bestaat onder andere uit het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel is het deel van het zenuwstelsel dat niet onder invloed van de wil staat. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit het parasympatisch en sympatisch deel.
Het parasympatisch deel van het zenuwstelsel zet het lichaam in een ruststand. Het sympatische zenuwstelsel zet het lichaam in een actiestand. De belangrijkste zenuw van het parasympatisch zenuwstelsel is de Nervus vagus. Deze zenuw innerveert ook het hart. Wanneer het parasympatisch zenuwstelsel de overhand heeft, zorgt de Nervus vagus voor een tragere hartslag en een minder krachtige contractie.
Wanneer het sympatisch zenuwstelsel de overhand heeft, zorgen verschillende zenuwen die het hart innerveren ervoor dat het hart krachtiger en sneller gaat slaan. Ook zorgt het sympatisch zenuwstelsel ervoor dat de bijnieren adrenaline en noradrenaline aanmaken. Deze hormonen verhogen ook de hartslag en vergroten de contractiekracht van het hart.
Lees ook:
Schrijf ook voor de grootste online bibliotheek en verdien een extra inkomen
Maak je eigen geldmachine in 8 stappen en wordt financieel onafhankelijk
Wat is angina pectoris (pijn op de borst) en hartinfarct?
Inspanningsfysiologie; de bloeddruk tijdens sporten
Gezonde leefstijl en medicijnen bij hoge bloeddruk
De circulatie; regulatie van bloeddruk
De circulatie; soorten bloedvaten
Het hart; regelmechanismen van het hart
Het hart; systolische en diastolische bloeddruk
Bronnen:
William D. McArdle, Victor L. Katch, & Frank I. Katch (2014) Exercise Physiology, Nutrition, Energy, and Human Performance, LWW Philadelphi