Sombere klachten, depressie

Iedereen is wel eens somber, dit is een normaal verschijnsel wanneer deze somberheid reëel is. Het kan passen bij iemand die rouwt, iemand die net iemand verloren heeft of iemand die gewoon een ‘dipje’ heeft. Somberheid is normaal wanneer het in verhouding staat tot de stress- en/of verliesfactoren die bij een persoon aanwezig zijn. Somberheid kan ook niet normaal zijn, dit is het geval wanneer de somberheid langer aanhoudt of te sterk is in verhouding tot de stress- en/of verliesfactoren. Een depressie is een langdurige periode van somberheid. Depressiviteit heeft echter nog andere kenmerken naast de somberheid. Ook veel slapen, of juist slapeloosheid, een vermoeid gevoel, lusteloosheid en desinteresse zijn symptomen van een depressie.

Somberheid
Mensen die somber zijn komen hiermee vaak niet direct bij de huisarts. Ze komen vaker met lichamelijke klachten dan met psychische klachten bij de huisarts. Patiënten zijn bang dat artsen of andere mensen denken dat ze psychisch ziek zijn en schamen zich dan om over hun somberheid te praten. Vaak komt het ook voor dat er naast een depressie ook lichamelijke klachten aanwezig zijn. Patiënten zullen dan eerder over de lichamelijke klachten beginnen dan over de depressieve klachten. Het gevaar is dan dat er teveel gefocust wordt op de lichamelijke klachten en dat de depressieve klachten niet besproken of opgemerkt zullen worden. Ook kan het zijn dat depressieve gevoelens veroorzaakt worden door een lichamelijke ziekte. Een veervoorkomend voorbeeld hiervan is kanker. Veel mensen die kanker hebben, kunnen hierbij ook sombere klachten hebben.

Cijfers van somberheid (hoe vaak komen sombere klachten voor?)
D
epressieve klachten en depressies komen veel voor. Bij vrouwen komen deze klachten ongeveer twee maal zo vaak voor als bij mannen. Het voorkomen van deze klachten is 2% tot 19% in de algemene bevolking. Wanneer iemand een depressieve episode heeft, duurt deze gemiddeld ongeveer 3 maanden. Hoe langer de depressieve episode duurt, hoe kleiner de kans is dat de depressie spontaan hersteld. Depressiviteit kan zelfs chronisch worden. Depressiviteit kan leiden tot zelfmoord, dit is bij ongeveer 15% van de mensen met een depressieve stoornis het geval.

Oorzaken sombere klachten
Hieronder volgt een overzicht van de oorzaken van sombere klachten.

Depressie
Minimaal 2 weken minimaal  depressieve klachten waarvan de eerste twee zeker aanwezig moeten zijn:
• Sombere stemming
• Verlies van interesse of plezier in bijna alles van het dagelijkse leven
• Concentratieproblemen of besluiteloosheid
• Gevoel van waardeloosheid, schuldgevoel, veel tobben
• Gedachten hebben aan de dood, zelfmoordgedachten
• Psychomotorische remming of agitatie
• Verlies van energie of een moe gevoel
• Teveel slapen of te weinig slapen
• Verandering in de eetlust
• Verandering in het gewicht

Psychosociale problemen
Hierbij kun je denken aan een reactie van iemand op het verliezen van iets of iemand. Ook bij andere psychosociale problemen kun je somber zijn bijvoorbeeld problemen op je werk of met je gezin. Er wordt niet voldaan aan de criteria voor een depressie.

Aanpassingsstoornis
Bij een aanpassingsstoornis treedt somberheid op als reactie op een stressvolle gebeurtenis, zoals bijvoorbeeld verlies van een dierbare, ontslag, verhuizing etc…

Dysthemie
Deze aandoening is te vergelijken met een depressie maar dan veel milder en hij moet minimaal twee jaar aanwezig zijn.

Overige oorzaken
• Bipolaire stoornis (manisch depressief)
• Verslavingen
• Dementie
• Lichamelijke aandoening

Bronnen:
Edward P. Sarafino, Health Psychology (2002), John Wiley & Sons, New York
Michael Gelder, Richard Mayou, John Geddes, Psychiatry (2003), Oxford University Press, New York