Veel mensen kunnen bewust hun vingers, knieën, heupen of andere gewrichten laten knakken. Soms vindt het knakken van deze gewrichten onbewust plaats bijvoorbeeld bij het uitrekken, of opstaan vanuit een vreemde positie. Het knakken van gewrichten is duidelijk anders dan het kraken, of knarsen van gewrichten. Bij het knakken van gewrichten is een duidelijk klik, klak, of soort plofje te horen. Het knakken van gewrichten is doorgaans ongevaarlijk en levert geen schade op. Het bewust proberen te laten knakken van gewrichten kan wel gevaarlijk zijn. Het daadwerkelijke knakken van de gewrichten is doorgaans niet gevaarlijk, maar juist het gewricht in een vreemde positie brengen om het te laten knakken is gevaarlijk. De vreemde positie van het gewricht is gevaarlijk en kan gewrichtsschade veroorzaken. Maar wat is dat knakken van het gewricht nu eigenlijk? Om op deze vraag antwoord te geven, moet eerst uitleg gegeven over de bouw van de gewrichten.
Wat is een gewricht?
Op basis van de structuur van het gewricht heeft de mens drie verschillende soorten gewrichten. Deze drie soorten gewrichten zijn:
- Fibreuze gewrichten
- Cartilagineuze gewrichten
- Synoviale gewrichten
De fibreuze en cartilagineuze gewrichten laten zeer weinig beweging toe en in de volksmond worden dit vaak geen gewrichten genoemd. De synoviale gewrichten zijn de gewrichten die wel veel beweging toelaten en zelfs mogelijk maken en deze gewrichten bevinden zich ook in de gewrichten die makkelijk knakken.
De synoviale gewrichten zijn gewrichten die twee beenderen verbonden door een gewrichtskapsel en soms gewrichtsbanden. Het gewrichtskapsel maakt een gelachtige vloeistof die synovia of gewrichtssmeer wordt genoemd. De gewrichtssmeer zorgt samen met kraakbeen wat de uiteinden van de beenderen bekleedt voor een soepel lopend gewricht.
De beenderen in het gewricht worden door het vacuüm wat in het gewricht zit tot elkaar aangetrokken. Mede door het vacuüm zit het gewricht strak in elkaar. In de gewrichtssmeer van het gewricht zitten gassen opgelost. Deze opgeloste gassen in de gewrichtssmeer zorgen voor het knakkende geluid van sommige gewrichten.
Waarom knakt mijn knie, vinger, of heup?
Zoals in de voorgaande tekst is uitgelegd, zorgen de opgeloste gassen in de gewrichtssmeer voor het knakkende gewricht. Maar hoe kan dat nu? Zoals in de voorgaande tekst is uitgelegd is er in het gewricht sprake van een vacuüm. Dit vacuüm zorgt ervoor dat de gassen opgelost blijven in de gewrichtssmeer. Wanneer er nu echter aan het vacuüm wordt getrokken, doordat je bijvoorbeeld aan je vinger trekt, of je vinger, heup, of knie buigt, of juist strekt, wordt het vacuüm verbroken. De gassen die eerst in oplossing waren in de gewrichtssmeer komen nu vrij als gas en geven daarbij een geluid. Het principe werkt hetzelfde als wanneer je een pot appelmoes opendraait. Wanneer je een pot appelmoes opendraait, wordt ook het vacuüm verbroken en ontstaat er een klikkend, klakkend, of knakkend geluid.
Het lukt vaak niet om dezelfde vinger in korte tijd vaak achter elkaar te laten knakken. Dit komt omdat de gassen die vrij komen uit het gewrichtssmeer bij het knakken eerst weer in de gewrichtssmeer moeten oplossen. Dit oplossen van de gassen in de gewrichtssmeer neemt tijd in beslag.
Is het knakken van kniegewricht, vingergewricht, of heupgewricht gevaarlijk?
Wanneer het knakken van kniegewricht, vingergewricht, of heupgewricht wordt veroorzaakt door het verbreken van het vacuüm is dit ongevaarlijk. Het kan echter ook voorkomen dat een gewricht knakt, omdat er een pees telkens bij bewegen langs een botpunt schiet. Dit kan een peesontsteking veroorzaken en is dus wel gevaarlijk. Ook het knarsen, kraken van gewrichten heeft een andere oorzaak, dan het verbreken van het vacuüm en kan wel schade opleveren aan het gewricht.
Ook het in een vreemde positie brengen van gewrichten om ze vervolgens te laten knakken, is niet ongevaarlijk. Het daadwerkelijk knakken is ongevaarlijk, maar de vreemde, onnatuurlijke positie van het gewricht kan kraakbeenslijtage en soms een laks kapsel veroorzaken.