Schizofrenie is een psychiatrische ziekte van ernstige aard. Het manifesteert zich meestal tussen het 15de en 30ste levensjaar voor het eerst. Het is een aandoening die vooral jonge mensen treft. Bij gemiddeld één op de honderd personen zal de ziekte zich ontwikkelen. In Nederland lijden er ongeveer 160.000 mensen aan schizofrenie. Schizofrenie is een aandoening van de hersenen. Bij deze ziekte is het denken, het gevoelsleven en het gedrag van de persoon ernstig verstoord geraakt.
Enkele psychiatrische verschijnselen
Psychose schizofrenie
Een psychose wil zeggen een verstoring van het realiteitsbesef. Het is een psychiatrisch toestandsbeeld, waarbij de patiënt het normale contact met de werkelijkheid kwijt is. Wanneer men een psychose heeft, kunnen de volgende symptomen voorkomen:
• Hallucinaties
• Wanen
• Formele denkstoornissen
Hallucinaties schizofrenie
Een hallucinatie is een waarneming zonder externe stimulus. Dit is iets anders dan een illusie, een illusie is een misperceptie van een externe stimulus. Een hallucinatie is een zintuiglijke perceptie. Deze zintuiglijke perceptie wordt als werkelijkheid ervaren door degene die hallucineert, maar de zintuiglijke perceptie komt niet overeenkomt met wat er in de realiteit gebeurt. Een hallucinatie kan ook verschillende zintuigen betrekking hebben: akoestisch, visueel, olfactoir, tactiel of inwendige sensaties.
Wanen schizofrenie
Een waan is een valse overtuiging die gebaseerd is op inadequate gronden. De overtuigingen kunnen niet gecorrigeerd worden in het licht van rationele overwegingen of bewijs van het tegendeel. Een waan moet men niet verwarren met een hallucinatie. Hallucinaties: de patiënt ziet en hoort tijdens een waan precies hetzelfde als iedereen, maar verbindt hier conclusies aan die volstrekt uit de pas lopen met de werkelijkheid of algemeen geaccepteerde opvattingenwanen kunnen verschillende thema’s hebben:
• Achtervolgingswaan
• Betrekkingsideeën
• Grootheidswaan
• Nihilistische waan
• Hypochondere waan
• Beinvloedingswaan
• Erotomane waan
• Vervolgingswaan
• Vergiftigingswaan
• Somatische waan
Formele denkstoornissen
Bij een formele denkstoornis, is het denkproces zelf verstoord. Er kan sprake zijn van een gedachtenblokkade (sperrung) of van een gedachte insertie. Men is bij een formele denkstoornis verhoogd associatief en kan ideeënvlucht hebben. Er is een verlies van logische samenhang tussen gedachten (incoherent). De persoon springt van de hak op de tak. De vorm van het denken of de gedachtengang van de persoon is moeilijk te volgen voor de omgeving.
Schizofrenie
Schizofrenie is een klassieke psychiatrische stoornis die gekenmerkt wordt door het optreden van psychotische episoden. De incidentie van schizofrenie is 0,1 – 0,2 per 1000 per jaar. De prevalentie is 4 per 1000. Het lifetime risico is 10 per 1000. De prevalentie is gelijk voor vrouwen en mannen. Wel is het zo dat mannen eerder gediagnosticeerd worden dan vrouwen (man: 15-25, vrouw 25–35). Schizofrenie komt meer voor in stedelijke gebieden, lage sociaal economische status en bij immigranten.Wanneer men geboren is in de winter zou men ook een groter risico hebben.
Risicofactoren voor schizofrenie
• Problemen bij de zwangerschap/bevalling
• Influenza in het 2e trimester zwangerschap
• Foetale ondervoeding
• Geboren in winter
• Meningitis in de vroege kindertijd
• Langdurig cannabis gebruik
• Sterke “expressed emotions”
Negatieve en positieve symptomen
Bij schizofrenie kan er sprake zijn van negatieve en/of positieve symptomen.
Negatieve symptomen
• Inactiviteit/ initiatiefverlies
• Sociale isolatie
• Cognitieve stoornissen (planning, uitvoeren complexe taken, werkgeheugen)
• Emotionele apathie
• Vlak affect
• Depressie (pessimisme, suïcidaliteit)
Positieve symptomen
Positieve symptomen ontstaan door een overschot van dopamine in de basale ganglia. Onderstaande symptomen zijn dus niet positief in de zin dat het goed is.
• Hallucinaties
• Wanen
• Denkstoornissen
• Interfereert met sociaal en beroepsmatig functioneren
Andere verschijnselen
• Desorganisatie
• Chaotisch gedrag
• Onsamenhangende spraak
• Inadequaat affect
• Katatonie
• Ongemakkelijke houdingen
• Stereotype bewegingen / uitspraken
• Maniërismen
Bronnen:
Edward P. Sarafino, Health Psychology (2002), John Wiley & Sons, New York
Michael Gelder, Richard Mayou, John Geddes, Psychiatry (2003), Oxford University Press, New York