Female athlete triad is een ziektebeeld wat veroorzaakt wordt door een hoog energiegebruik door inspanning, verstoord eetgedrag en verlaging van de vetvoorraad. FAD kan leiden tot ernstige verstoringen van de botgezondheid met uiteindelijk osteoporose als ernstig gevolg. Er zijn verschillende theorieën (exercise stress hypothese en energy availability hypothese) die verklaren waardoor de menstruatie uitblijft bij vrouwelijke atleten die intensief trainen en verstoord eetgedrag vertonen. Hormonen die verantwoordelijk zijn voor een normale menstruatiecyclus zijn ook belangrijk voor een goede botgezondheid. Het is belangrijk atleten te identificeren met een verhoogd risico op FAD en hen goede begeleiding bieden.
Wat is female athlete triad (FAD)
De female athlete triad is een ziektebeeld wat uiteindelijk kan leiden tot ernstige osteoporose. Door intensief trainen en onvoldoende eten door verstoord eetgedrag menstrueren vrouwen op een gegeven moment zeer onregelmatig, of niet meer, omdat of er onvoldoende energie beschikbaar is, en/of omdat de vetreserves te laag zijn. Uiteindelijk kan ernstige osteoporose ontstaan.
Hoe zijn energiegebruik, energie-inname en vetvoorraad aan de menstruatie gekoppeld?
Energiegebruik (hoeveel calorieën die worden verbrand), energie-inname (de hoeveelheid calorieën) en totale vetvoorraad zijn gekoppeld aan de menstruatie. Elk van bovenstaande factoren wordt toegelicht. Wanneer een atleet zeer veel energie gebruikt tijdens trainingen (de exercise stress hypothese) veroorzaakt dit verstoringen in een aantal belangrijke hormonen. Zo stijgen de concentratie van de stresshormonen cortisol, noradrenaline en adrenaline tijdens en na trainingen. Deze hormonen onderdrukken de productie van hormonen die verantwoordelijk zijn voor een normale ovulatie en menstruatie.
Aan de andere kant zorgt een hoog energiegebruik, maar onvoldoende energie-inname (de energy availability hypothese) dat de vetvoorraden afnemen en dat er onvoldoende energie beschikbaar is om een bevruchte eicel tot ontwikkeling te laten komen. Als gevolg hiervan wordt de ovulatie en menstruatie gestaakt.
Hoog energiegebruik, vetvoorraad, menstruatie en osteoporose zijn aan elkaar gekoppeld
Hoog energiegebruik door training, de vetvoorraad, menstruatie en botgezondheid zijn aan elkaar gekoppeld. Hoog energiegebruik, ernstige verstoringen van de vetvoorraad en de menstruatiecyclus beïnvloeden op een negatieve manier de botgezondheid. Hoe een hoog energiegebruik, de vetvoorraad en de menstruatiecyclus de botgezondheid beïnvloeden wordt hieronder verder toegelicht.
Een hoog energiegebruik veroorzaakt de aanmaak van stresshormonen. Deze stresshormonen onderdrukken de aanmaak van oestrogeen. Daarnaast zorgt verlies van vetmassa bij al een lage vetmassa en lage inname van calorieën ervoor dat uit de vetvoorraad onvoldoende oestrogeen wordt aangemaakt. Oestrogeen is een belangrijk hormoon wat de menstruatie start, maar is ook nodig voor gezonde botten. Oestrogeen zorgt er namelijk voor dat speciale botcellen (osteoblasten) bot aanmaken.
Naast het hoge energiegebruik en de verlaging van de vetvoorraad zorgt stress in het algemeen ook voor lage oestrogeenspiegels en verdwijnen van de menstruatie.
Risicofactoren voor female athlete triad (FAD)
Voorheen werd gedacht dat het uitblijven van de menstruatie bij sporters een onschuldig gevolg van intensieve trainingen was. Het uitblijven van de menstruatie kan echter zeer ernstige gevolgen hebben. Bepaalde sporters hebben een hoger risico op het ontwikkelen van FAD. Hieronder worden de risicofactoren van FAD opgesomd:
- Depressiviteit
- Extreem kritisch zijn en perfectionistisch
- In het verleden doorgemaakte stressfracturen
- Jonge atleet, of adolescent
- Lage vetvoorraad
- Dwangmatig gedrag
- Weinig zelfvertrouwen
- Extreem competitief
- Gewichtsklassesporters (boksen, judo, roeien)
- Esthetische sporters (turnen, ballet, gymnastiek)
- Duuratleten
Bij de behandeling van de atleet FAD moeten sportarts, psycholoog, sportdiëtist en coach betrokken worden.
Bronnen:
William D. McArdle, Victor L. Katch, & Frank I. Katch (2014) Exercise Physiology, Nutrition, Energy, and Human Performance, LWW Philadelphia