Hoewel de beenderen van het skelet enorme krachten kunnen weerstaan, kunnen beenderen wel breken. Op basis van de breuklijn(en) zijn er verschillende soorten breuken te onderscheiden. Verder zijn er verschillende oorzaken van een botbreuk te onderscheiden. Oorzaken van een botbreuk zijn een trauma, stress en een onderliggende pathologie. Door het grote herstelvermogen van beenderen genezen botbreuken doorgaans ontzettend goed.
Soorten botbreuken (fracturen)
Er zijn verschillende manieren om botbreuken in te delen. Zo bestaat er de open en gesloten botbreuk. Bij een open botbreuk steekt een deel van het gebroken bot door de huid heen en staat in contact met de buitenwereld en heeft een grotere kans op infectiegevaar. Een gesloten botbreuk wordt daarentegen nog omringd door huid en steekt dus niet door de huid heen.
Verder kan op basis van de breuklijn, of breuklijnen een fractuur worden ingedeeld. Hieronder wordt een indeling van een botbreuk gegeven op basis van de breuklijn:
- Dwarse breuk: dit is een eenvoudige breuk, waarbij de breuklijn loodrecht op de lengte-as van het bot staat. Dit soort breuken ontstaat door een grote kracht loodrecht op de lengte-as van het bot
- Schuine breuk: dit is een botbreuk, waarbij de breuklijn schuin over de lengte-as van het bot loopt. Dit soort breuken ontstaat door een grote kracht schuin op de lengte-as van het bot
- Spiraalbreuk: dit is een botbreuk waarbij de breuklijn als een kurkentrekker over de lengte-as van het bot loopt. Dit soort breuken ontstaat wanneer er een grote draaiende kracht in de lengte-as op het bot terecht komt, terwijl het bot niet beweegt
- Meervoudige breuk: bij een meervoudige breuk zijn er meerdere breuklijnen en kunnen zelfs botfragmenten zijn ontstaan
- Greenstick fracture (twijgbreuk): dit soort breuken ontstaat vaak bij jonge kinderen. Bij kinderen bestaat beenderen nog voor een groot deel uit kraakbeen, wat zeer buigzaam is. Beenderen zullen bij jonge kinderen eerst buigen en wanneer de kracht uitgeoefend op het bot te groot is, breken als een jonge twijg
- Avulsie: bij een avulsie breekt een stukje bot af waar een pees aan het bot zit vastgehecht. Onder invloed van de grote kracht die een spier kan ontwikkelen, kan de pees een stukje bot losrukken
Oorzaken van botbreuken (fracturen)
Botbreuken kunnen verschillende oorzaken hebben. Over het algemeen zijn botbreuken in drie categorieën in te delen. De drie verschillende categorieën botbreuken hebben weer verschillende subcategorieën. De drie verschillende categorieën botbreuken zijn:
Traumafracturen
Een traumafractuur ontstaat wanneer er een acute grote kracht ontstaat op een bot bijvoorbeeld bij een val. Een traumafractuur kan een directe fractuur, of een indirecte fractuur zijn. Bij een directe fractuur zorgt een kracht op een bot voor een botbreuk van datzelfde bot. Bij een indirecte fractuur zorgt een uitwendige kracht voor een botbreuk van een bot wat niet direct in contact staat met deze kracht. Een breuk van het sleutelbeen door een val op de hand is een voorbeeld van een indirecte breuk.
Stressfracturen
Een stressfractuur is het gevolg van een herhaalde zelfde belasting op een bot. Het bot heeft onvoldoende tijd om goed te herstellen en op een gegeven moment is de belasting groter, dan de belastbaarheid. Een middenvoetsbeentjefractuur bij hardlopers of militairen die veel marcheren is een voorbeeld van een stressfractuur.
Pathologische fracturen
Een pathologische fractuur is een fractuur die ontstaat door een onderliggende ziekte (patholgie). Uitzaaiingen (metastasen) van kanker in beenderen, of osteoporose (botontkalking) kunnen beenderen zwakker maken, waardoor ze breken.
Herstel van botbreuken (fracturen)
Beenderen bezitten een enorm groot vermogen om zelf goed te herstellen en precies dezelfde kwaliteiten te bezitten als voor een botbreuk. Het herstel van een botbreuk verloopt in vier fasen. De vier verschillende fasen van het herstel van een botbreuk worden hieronder beschreven:
Fase 1: vorming van een bloedstolsel (hematoom)
Bij een botbreuk zullen bloedvaten van het bot en beenvlies (periost) scheuren. Aanvankelijk zorgt dit voor een bloeding, maar deze bloeding zal snel gestelpt worden door een bloedstolsel. Een onderbreking van de doorbloeding zorgt voor het afsterven van osteocyten en osteoblasten
Fase 2: vorming van zachte callus
Het bloedstolsel wordt geïnfiltreerd door haarvaten (capillairen). Deze haarvaten voeren fagocyten aan die de breuk reinigen. Verder groeien fibroblasten en osteoblasten in het wondgebied. Aanvankelijk vormen met name de fibroblasten veel bindweefsel die de beenderen met elkaar verbinden en het bot enigszins stabilisereren. Ook zullen fibroblasten zich omvormen tot chondroblasten die veel kraakbeen produceren. Zowel het gevormde bindweefsel als kraakbeen vormen een kapstok voor de harde callus die wordt aangelegd
Fase 3: vorming van harde callus
In deze fase maken met name de osteoblasten nieuw botweefsel aan. De zachte callus wordt omgezet in hard botweefsel. In deze fase heeft het nieuwgevormde bot nog niet de oorspronkelijke structuur
Fase 4: botremodellering
In deze fase wordt onder invloed van externe krachten de harde callus omgezet in botweefsel met de oorspronkelijke structuur[/LIST]
Bronnen:
JE. Hall, 2013, Pocket Companion to Textbook of Medical Physiology, Elsevier Inc
GA Thibodeau, Patton KT 2012, Anatomy & Physiology, Mosby/Elsevier
EN Marieb, Hoehn K 2012, Human Anatomy & Physiology, Pearson/Benjamin Cummings