In het eerste trimester van de zwangerschap wordt de basis gelegd voor de latere ontwikkeling van de orgaanstelsels. Vanuit drie kiemlagen wordt de hele mens gevormd. Deze drie kiemlagen zijn het ectoderm, mesoderm en endoderm. In het tweede trimester staat groei van de orgaanstelsels op de voorgrond. Op het einde van het eerste trimester is de foetus bijna 8cm en weegt het tussen de 25 en 30g, waar het op het einde van het tweede trimester ruim 25cm lang is en ruim 600g weegt. De foetus weegt in het begin van het derde trimester tussen de 600 en 700 gram en is bijna 25 centimeter lang. De baby weegt bij de geboorte tussen de tweeënhalve en vierenhalve kilo en is van kruin tot stuit tussen de 30 en 35 centimeter lang.
Ontwikkeling van de organen van het embryo in de vierde maand van de zwangerschap
Op het einde van de vierde maand van de zwangerschap is de foetus bijna 13,5 centimeter en weegt rond de 150 gram. Hieronder wordt per orgaan(stelsel) aangegeven in hoeverre bij de foetus het desbetreffende orgaan(stelsel) is aangelegd:
- Zenuwstelsel en speciale zintuigen: in het eerste trimester is het centrale zenuwstelsel (CZS) in de basis aangelegd. In de vierde maand van de zwangerschap maken de grote hersenen een snelle groei door. Verder zijn de ogen en oren in grote lijnen aangelegd.
- Hormoonstelsel: in de vierde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het hormoonstelsel.
- Circulatiestelsel: de milt gaat bloed maken en er worden lymfocyten gevormd in de lymfoïde weefsels.
- Ademhalingsstelsel: in de vierde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het ademhalingsstelsel.
- Spijsverteringsstelsel: in de vierde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het spijsverteringsstelsel.
- Urinewegstelsel: in de eerste maand van de zwangerschap is de allantoïs gevormd. De allantoïs kan men beschouwen als de embryonale nieren. In de vierde maand van de zwangerschap wordt deze afgebroken.
- Voortplantingsstelsel: in de vierde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het voortplantingsstelsel.
- Huid: in de huid worden de zweetklieren aangelegd en er wordt een start gemaakt met de vorming van haren en talgklieren.
- Skelet: de beenderen van het gezicht worden gevormd en er ontstaan verbindingen tussen beenderen.
- Spieren: zenuwen gaan spieren innerveren. Hierdoor gaan spieren bewegen en kan de moeder bewegingen gaan voelen.
Ontwikkeling van de organen van de baby in de vijfde maand van de zwangerschap
Op het einde van de vijfde maand van de zwangerschap is de foetus bijna 20 centimeter en weegt bijna een halve kilo. Hieronder wordt per orgaan(stelsel) aangegeven in hoeverre bij de foetus het desbetreffende orgaan(stelsel) is aangelegd:
- Zenuwstelsel en speciale zintuigen: om de zenuwen wordt een myelineschede aangelegd. De myelineschede zorgt ervoor dat zenuwimpulsen sneller worden voortgeleid.
- Hormoonstelsel: in de vijfde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het hormoonstelsel.
- Circulatiestelsel: als onderdeel van het lymfestelsel worden de amandelen, die voor een deel al zijn aangelegd in het eerste trimester nu voltooid.
- Ademhalingsstelsel: door geprogrammeerde celdood (apoptosis) worden de neusgaten gevormd.
- Spijsverteringsstelsel: het spijsverteringskanaal wordt verder aangelegd.
- Urinewegstelsel: in de vijfde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het urinewegstelsel.
- Voortplantingsstelsel: in de vijfde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het voortplantingsstelsel.
- Huid: er wordt een start gemaakt met de vorming van keratine. Keratine is een eiwit waar de nagels en haren uit bestaan.
- Skelet: in de vijfde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het skelet.
- Spieren: in de vijfde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in de spieren.
Ontwikkeling van de organen van de baby in de zesde maand van de zwangerschap
Op het einde van de zesde maand van de zwangerschap is de foetus bijna 25 centimeter en weegt tussen de 600 en 700 gram. Hieronder wordt per orgaan(stelsel) aangegeven in hoeverre het desbetreffende orgaan(stelsel) is aangelegd:
- Zenuwstelsel en speciale zintuigen: er worden verbindingen gelegd tussen de verschillende onderdelen van het CZS en de cortex wordt gevormd.
- Hormoonstelsel: de bijnieren worden geheel gevormd.
- Circulatiestelsel: meer lymfoïde weefsels, zoals de milt wordt gevormd. Verder wordt het beenmerg geheel gevormd.
- Ademhalingsstelsel: in de longen worden de alveoli gevormd. In de alveoli (longblaasjes) vindt later na de geboorte de daadwerkelijke gaswisseling plaats.
- Spijsverteringsstelsel: in het spijsverteringskanaal de lever aangelegd. Ook wordt het darmslijmvlies gevormd waarin cellen voorkomen die later spijsverteringssappen maken.
- Urinewegstelsel: in de zesde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het urinewegstelsel.
- Voortplantingsstelsel: in de zesde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het voortplantingsstelsel.
- Huid: in de zesde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in de huid.
- Skelet: in de zesde maand van de zwangerschap vinden er geen grote veranderingen plaats in het skelet.
- Spieren: de spieren van de bekkenbodem worden gevormd.
Ontwikkeling van de organen van de baby in de zevende maand van de zwangerschap
Op het einde van de zevende maand van de zwangerschap is de foetus 27 centimeter en weegt rond de anderhalve kilo.
In de zevende maand gaat de vorming van de nagels verder. Ook worden er haren gevormd. Deze haren vallen echter na verloop van tijd uit. Het soort haar wat tijdens de zwangerschap door foetus wordt gevormd, wordt lanugo genoemd. Door geprogrammeerde celdood van huidcellen worden de oogleden gevormd. Het netvlies kan nu licht opvangen en verwerken.
In het hoofd wordt de hypofyse waarmee eerder een start is gemaakt in de aanleg nu voltooid. Van het hormoonstelsel zullen ook bij de mannelijke baby de testikels (teelballen) indalen.
Het darmslijmvlies gaat zich steeds meer plooien, waardoor het spijsverteringsoppervlak toeneemt.
Ontwikkeling van de organen van de baby in de achtste maand van de zwangerschap
Op het einde van de achtste maand van de zwangerschap is de foetus vaak al 30 centimeter en weegt tussen de 2000 en 2500 gram. In de achtste maand worden de epifysairschijven (groeischijven) gevormd. Epifysairschijven zijn speciale clusters van kraakbeencellen die ervoor zorgen dat lengtegroei mogelijk gemaakt wordt.
Verder kan de foetus in de achtste maand smaken waarnemen, omdat de smaakreceptoren worden gevormd.
In de nieren worden de nefronen gevormd. De nefronen zijn de functionele eenheden van het urinewegstelsel. De nefronen vormen urine. De testikels zullen verder indalen en in de longen vormen steeds meer vertakkingen en alveoli (longblaasjes). In de achtste maand is de foetus zover gegroeid dat deze veilig geboren kan worden.
Ontwikkeling van de organen van de foetus in de negende maand van de zwangerschap
Op het einde van de negende maand van de zwangerschap is de foetus van kruin tot stuit tussen de 30 en 35 centimeter en weegt tussen de tweeënhalve en vierenhalve kilo. De orgaanstelsels zijn bijna geheel gevormd. Het circulatiestelsel ondergaat direct na de geboorte nog wel een grote verandering, omdat de foetale circulatie aanzienlijk anders is van de circulatie van de baby buiten de uterus (baarmoeder).
Ook zal het zenuwstelsel zich verder ontwikkelen. Een ontwikkeling die het hele leven doorgaat. Verder zal tot een leeftijd van ongeveer 25-30 jaar veel spiermassa worden aangemaakt en zal de botdichtheid toenemen.
Bronnen:
JE. Hall, 2013, Pocket Companion to Textbook of Medical Physiology, Elsevier Inc
GA Thibodeau, Patton KT 2012, Anatomy & Physiology, Mosby/Elsevier
EN Marieb, Hoehn K 2012, Human Anatomy & Physiology, Pearson/Benjamin Cummings