De voortplantingshormonen gonadotrofine Releasing Hormone (GnRH), follikel stimulerend hormoon (FSH), luteïniserend hormoon (LH), androgenen (met name testosteron), oestrogenen, progesteron en inhibine zijn belangrijke hormonen die de functie van het voortplantingsstelsel van zowel de vrouw als man beïnvloeden. Deze hormonen worden zowel bij de vrouw als man gevormd en hebben een effect op het functioneren van het voortplantingsstelsel.
Vorming en effect van de voortplantingshormonen GnRH, FSH, LH, androgenen, oestrogenen, progesteron en inhibine bij de vrouw
In deze paragraaf wordt aangegeven waar de verschillende voortplantingshormonen worden gevormd, hoe de vorming van de voortplantingshormonen wordt gereguleerd en wat het effect is van de voortplantingshormonen bij de vrouw.
GnRH bij de vrouw
De productie van GnRH komt op gang tijdens de puberteit en wordt geproduceerd gedurende de gehele vruchtbare periode van de vrouw. GnRH wordt geproduceerd door de hypothalamus en stimuleert de hypofyse om meer FSH en LH te produceren. De productie van GnRH wordt geremd door hoge spiegels van oestrogeen. Ook zwangerschap en de productie van het hormoon prolactine remmen de productie van GnRH.
FSH bij de vrouw
GnRH stimuleert de productie van FSH. FSH wordt geproduceerd door de adenohypofyse (hypofysevoorkwab). FSH reguleert de groei, ontwikkeling en voortplantingsprocessen bij vrouwen. Bij vrouwen stimuleert FSH de ontwikkeling van oöcyt (eicellen) in de ovaria (eierstokken) en uiteindelijk de ovulatie (eisprong). Lage GnRH-spiegels verlagen de aanmaak van FSH. Hoge oestrogeen- en progesteronspiegels verlagen de GnRH-productie en dus indirect de aanmaak van FSH.
LH bij de vrouw
GnRH stimuleert de productie van LH. LH wordt geproduceerd door de adenohypofyse. LH stimuleert de ovulatie en de vorming van het corpus luteum (gele lichaam). Het corpus luteum produceert de hormonen oestrogeen en progesteron. Lage GnRH-spiegels remmen de productie van LH.
Androgenen (testosteron) bij de vrouw
Bij vrouwen wordt testosteron door de ovaria en bijnieren gevormd. Vrouwen vormen maar een fractie van de hoeveelheid testosteron die door mannen wordt geproduceerd. Bij vrouwen stimuleert testosteron de groei van skeletspieren en schaamhaar en stimuleert het de talgproductie en geslachtsdrift (libido). Lage FSH- en LH-spiegels remmen de testosteronproductie.
Oestrogenen bij de vrouw
Oestrogenen worden door de ovaria (met name de follikels), adipocyten (vetcellen) en tijdens de zwangerschap door de ovaria, adipocyten en placenta geproduceerd. Na de menopauze daalt de oestrogeenproductie. Oestrogenen stimuleren tijdens de puberteit de ontwikkeling van primaire en secundaire geslachtskenmerken van de vrouw. Oestrogenen stimuleren daarnaast de groei van het endometrium (baarmoederslijmvlies), opbouw van vetreserves, botten, houden de huid elastisch en stimuleren het libido. Vrouwen produceren aanzienlijk meer oestrogenen, dan mannen.
Prosgesteron bij de vrouw
Progesteron wordt door het corpus luteum geproduceerd in de luteale fase van de menstruatiecyclus. FSH en LH stimuleren de aanmaak van progesteron. Tijdens de zwangerschap stimuleert hCG (humaan choriongonadotrofine) de progesteronproductie. Progesteron stimuleert het endometrium (baarmoeder) tot slijmproductie, waardoor de bevruchte oöcyt zich kan innestelen. De belangrijkste functie van de progesteron is de overlevingskansen van de bevruchte oöcyt te vergroten. Tijdens de zwangerschap stimuleert progesteron de productie van prolactine, T3 en T4 (schildklierhormonen), insuline en cortisol en remt het de contracties van de baarmoeder en maagdarmstelsel. Hoge oestrogeen- en progesteronspiegels remmen de GnRH-productie, waardoor er minder FSH en LH wordt geproduceerd en hierdoor ook minder progesteron wordt geproduceerd.
Inhibine bij de vrouw
Inhibine remt de FSH-productie en wordt bij de vrouw afgegeven door follikels in de ovaria.
Vorming en effect van de voortplantingshormonen GnRH, FSH, LH, androgenen, oestrogenen, progesteron en inhibine bij de man
In deze paragraaf wordt aangegeven waar de verschillende voortplantingshormonen worden gevormd, hoe de vorming van de voortplantingshormonen wordt gereguleerd en wat het effect is van de voortplantingshormonen bij de man.
GnRH bij de man
Bij mannen komt de productie van GnRH op gang tijdens de puberteit en wordt gedurende het gehele leven geproduceerd. GnRH stimuleert ook bij mannen de productie van FSH en LH. Hoge testosteronspiegels (het belangrijkste androgeen) verlagen de productie van GnRH.
FSH bij de man
Ook bij mannen wordt FSH geproduceerd door de adenohypofyse en reguleert bij mannen eveneens de groei, ontwikkeling en voortplantingsprocessen. Bij mannen stimuleert FSH de ontwikkeling van spermatozoën door de Sertolicellen van de testes (teelballen). De productie van FSH wordt geremd door testosteron en inhibine.
LH bij de man
Ook bij mannen stimuleert GnRH de productie van LH. LH wordt geproduceerd door de adenohypofyse en zet de Leydigcellen in de testes (teelballen) aan tot testosteronproductie. Hoge testosteronspiegels remmen indirect de LH-productie door de productie van GnRH te remmen.
Androgenen (testosteron) bij de man
Bij mannen wordt testosteron met name geproduceerd door de testes. Testosteron zorgt bij mannen tijdens de embryonale ontwikkeling voor de ontwikkeling van de primaire geslachtskenmerken en tijdens de puberteit voor de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken. Testosteron houdt de spermaproductie (spermatogenese) in stand. Verder stimuleert testosteron de groei van skeletspieren en schaamhaar en stimuleert het de talgproductie en geslachtsdrift (libido). Lage FSH- en LH-spiegels remmen de testosteronproductie.
Oestrogenen bij de man
Mannen produceren bijna geen oestrogeen. Daar adipocyten ook oestrogeen produceren, ziet men bij mannen met aanzienlijk overgewicht en bij mannen die androgene hormonen slikken (anabole steroïden) ook hogere oestrogeenspiegels. Mannen gaan hierdoor steeds meer op vrouwen lijken. Dit fenomeen wordt gynaecomastie genoemd.
Prosgesteron bij de man
Mannen produceren bijna geen progesteron.
Inhibine bij de man
Inhibine remt bij mannen eveneens de FSH-productie. Inhibine wordt gevormd tijdens de spermatogenese.
Bronnen:
JE. Hall, 2013, Pocket Companion to Textbook of Medical Physiology, Elsevier Inc
GA Thibodeau, Patton KT 2012, Anatomy & Physiology, Mosby/Elsevier
EN Marieb, Hoehn K 2012, Human Anatomy & Physiology, Pearson/Benjamin Cummings
