Er zijn veel mensen die wel eens last hebben van nierstenen. Het hebben van nierstenen wil niet altijd zeggen dat men ook klachten heeft. Ze kunnen hevige pijnaanvallen veroorzaken maar dit is lang niet altijd het geval. Nader onderzoek is nodig bij iemand die herhaaldelijk last heeft van nierstenen.
Nierstenen
Nierstenen ontstaan door kristallisatie van zouten bij overschrijding van de oplosbaarheid ervan. Dit fenomeen is afhankelijk van:
• Overmatige concentratie zouten
• Concentratie urine (dehydratie)
• Afwezigheid kristallisatie-remmers
Samenstelling van nierstenen
Nierstenen bestaan uit onderstaande stoffen:
• Calciumoxalaat 26%
• Calciumoxalaat en -fosfaat 37%
• Calciumfosfaat 7%
• Magnesium-ammoniumfosfaat 15-20%
• Urinezuur 5%
• Cystine 1-2%
Oorzaken nierstenen
Oorzaken van nierstenen:
• Dehydratie (meest voorkomend)
• Hypercalciurie
• Hyperoxalurie
• Hyperuricaemie en hyperuricosurie
• Cystinurie
• Infectie
• Hypercalcaemie
• Renale tubulaire acidose
• Primaire nieraandoening
Diagnostiek van nierstenen
Er zijn verschillende opties bij de diagnostiek van nierstenen. Je kunt in de urine kijken voor bacteriën, leukocyten, erytrocyten, kristallen, pH, creatinine, Calcium, oxalaat, citraat en urinezuur. In het bloed kun je de nierfunctie (ureum, creat),het Na/K, het Calcium, het oxalaat, de Ph, het HCO3 en het urinezuur nakijken. Verdere onderzoeken die je nog kunt doen zijn een X-abdomen, een echografie, intraveneuze pyelografie (beeldvorming van de nierbekken (pyelum), de urineleiders (ureteren), en de blaas), retrograde pyelografie en een CT of MRI.
Behandeling van nierstenen
De therapie van nierstenen is afhankelijk van o.a. de klachten, de grootte van de steen, de lokalisatie van de steen en de mate van de dilatatie van de ureter of het pyelum.
Therapie bij een acuut aanval:
De conservatieve behandeling van nierstenen bestaat uit:
• Veel drinken (GEEN alcohol) tussen aanvallen door
• NSAID, dit zijn Niet Steroide Anti Inflammatoire Drugs (diclofenac 75 mg oraal, 100 mg i.m.) en/of spasmolytica (butylscopolamine 20 mg i.v.)
• Bij onvoldoende pijnstilling pethidine 25-50 mg of morfine 10 mg
Therapie voor verwijdering nierstenen (nierstenen weghalen):
• Lithotripsie “Niersteenvergruizer” door middel van uitwendige schokgolven
• Retrograde ureteroscopie via de urinewegen
• Pericutane nieroperatie via de huid in de nierbekken
• Operatieve verwijdering
Preventie van nierstenen (voorkomen van nierstenen)
Om het risico op het ontwikkelen van nierstenen te beperken, kan het volgende worden gedaan:
- Veel drinken 2-3 l/dag, ook ‘s avonds/’s nachts; GEEN ALCOHOL
- Beperkte consumptie groene bladgroenten
- Beperkte vleesconsumptie
- Matig gebruik zout
- Beperk cola, thee, cacao en noten
- Beperk het gebruik van extreem veel (meer dan 2 liter) zuivelproducten
Bronnen:
E. Rubin, Farber, JL, Pathology (2007), Lippincott-Raven, Philadelphia, New York
H. de Vries, de Jongh, TOH, Grundmeijer, HGLM, Diagnostiek van alledaagse klachten (2011), Bohn Stafleu van Lofhum, houten
EH van de Lisdonk, van den Bosch, WJHM, Lagro-Janssen, ALM, Ziekten in de huisartspraktijk (2008), Elsevier gezondheidszorg, Maarssen