Herpes zoster is een infectieziekte. In de volksmond wordt herpes zoster ook wel gordelroos genoemd. Dit komt omdat ‘zoster’ in het Grieks de wapengordel van de man betekent. En ‘zone’ betekent in het Grieks de siergordel om het middel van de vrouw. ‘Herpes zoster’ betekent dus eigenlijk een gordel van herpeslaesies op het lichaam. Als we naar het medisch jargon gaan kijken, verwijst herpes zoster naar een goed afgrensbare, vaak bandvormige en unilaterale (aan 1 zijde van het lichaam) herpes laesies op het lichaam.
Ziektebeeld
De meest voorkomende locaties van herpes zoster zijn een of enkele dermatomen (huidgebieden) op de romp. Vaak zie je dat de plekken vooraf gegaan worden door lokale pijn die enige dagen duurt. Dit is vooral bij ouderen het geval. Wanneer mensen alleen nog maar lokale pijn hebben, zijn er vele oorzaken van deze pijn. Er hoeft dan nog niet gelijk aan herpes zoster gedacht te worden. Wel kan het zo zijn dat er veel onnodige onderzoeken gedaan worden, zeker als men achter af terug kijkt. Zo kan er bijvoorbeeld gedacht worden aan diagnoses die te maken hebben met het hart, de longen of de buik. Wanneer behalve de pijn kleine blaasjes ontstaan en papels (soort bultjes) die in kleine groepjes liggen is het veel makkelijker om de diagnose herpes zoster te stellen. Mensen met herpes zoster zijn besmettelijk tot een week na het ontstaan van deze blaasjes en papels. De oorzaak van herpes zoster is het waterpokkenvirus. Vaak is het zo dat dit waterpokkenvirus sinds de kindertijd ‘sluimerend’ aanwezig is in een perifere sensibele zenuw, vergelijkbaar met het koortslipvirus. Mensen krijgen vaak herpes zoster wanneer de weerstand verminderd is, hoewel dit nooit echt wetenschappelijk is aangetoond. Het zou kunnen zijn dat door de verminderde weerstand het virus weer de mogelijkheid heeft om actief te worden in een of meerdere dermatomen.
Epidemiologie (hoe vaak komt gordelroos voor?)
Herpes zoster komt net iets vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Per jaar komt het ongeveer 3 tot 4 keer voor per 1000 mensen. Herpes zoster wordt ook vaker gezien naar mate men ouder wordt.
Beloop van gordelroos
Na ongeveer één week dooft de ziekte meestal uit, hierbij is er vaak geen therapeutische interventie nodig. Op de blaasjes komen korstjes die er na indroging vanaf vallen. Meestal blijven hierbij geen littekens achter. Soms kan het zo zijn dat er pijnstilling nodig is. Herpes zoster komt meestal niet terug als men het gehad heeft.
Bronnen:
JH Sillevis Smitt, van Everdingen, JJE, Starink, ThM, de Haan, M, Dermatovenereologie voor de eerste lijn (2004), Bohn Stafleu van Loghum, Houten
EH van de Lisdonk, van den Bosch, WJHM, Lagro-Janssen, ALM, Ziekten in de huisartspraktijk (2003), Elsevier gezondheidszorg, Maarssen