Een corpus liberum, ook wel gewrichtsmuis genoemd, is een los stukje kraakbeen, of beenweefsel wat in het gewricht zit. Een corpus liberum wat uit kraakbeen bestaat, kan nog verder groeien. Kraakbeen is namelijk van zijn groei afhankelijk van de gewrichtsvloeistof (synovia). Een corpus liberum wat uit kraakbeen bestaat, wordt nog steeds goed gevoed vanuit het synovia. Het corpus liberum kan de normale bewegingen van een gewricht belemmeren. Typisch symptoom van een corpus liberum is slotklachten. Een corpus liberum wordt meestal met een kijkoperatie (arthroscopie) verwijderd.
Oorzaken van een corpus liberum
Een corpus liberum kan in alle gewrichten ontstaan, maar ontstaat vaak in de elleboog, of in de knie. Een corpus liberum komt bij kinderen, oude en jonge mensen voor. Bij kinderen is een corpus liberum het gevolg van een gebrekkige doorbloeding van het gewricht. Door een gebrekkige doorbloeding sterft een deel van het bot af. Vervolgens breekt dit stukje bot af. Dit wordt osteochondritis dissecans genoemd. Osteochondritis dissecans kan ook ontstaan door herhaalde asbelasting van botweefsel. Door de herhaalde asbelasting kunnen bloedvaten in het bot beschadigen en afsterven. Het gevolg is een slechte doorbloeding en vervolgens afsterven van beenweefsel. Een corpus liberum is bij ouderen vaak het gevolg van artrose en/of gewrichtsslijtage. Een corpus liberum kan ook ontstaan door een harde val. Hierbij kan een stukje van het bot afbreken. Tenslotte kan het gewrichtskapsel zelf een corpus liberum vormen. Dit wordt chondromatose genoemd.
Symptomen van een corpus liberum
Een corpus liberum komt meestal in de elleboog of knie voor. Een corpus liberum geeft echter niet altijd klachten. Typische symptoom van een corpus liberum zijn slotverschijnselen. De elleboog of knie schiet op slot en kan niet verder bewegen (niet meer verder buigen of juist strekken). Een corpus liberum kan verder een ontstekingsreactie van het gewrichtskapsel veroorzaken. Het gewricht is dan rood, gezwollen, warm en is pijnlijk. Tenslotte kan een corpus liberum schade aan het gewrichtskraakbeen veroorzaken.
Behandeling van een corpus liberum
Een corpus liberum wordt meestal met een kijkoperatie (arthroscopie) verwijderd. Verwijdering van het corpus liberum is nodig om verdere beschadiging van het gewrichtskraakbeen te beperken. Doorgaans is de prognose na de operatie goed. Soms lukt het niet om het corpus liberum te verwijderen, omdat het op een plaats zit waar de chirurg net niet bij kan.
Bronnen:
J.A.N. Verhaar, A.J. van der Linden, Orthopedie (2004) BSL
J.J.E van Everdingen, J.H. Glerum, Tj. Wiersma, Diagnose en Therapie (2009) BSL