Bij een lumbale punctie wordt liquor, hersenvloeistof, afgenomen uit het wervelkanaal. Een lumbale punctie kan onder andere worden gedaan wanneer de verdenking ontstaat op een meningitis, meningeale metastasering (uitzaaiing) van maligniteiten (kanker), inflammatoire polyneuropathieën, idiopathische intracraniële hypertensie en communicerende hydrocephalus (waterhoofd) en multiple sclerose (MS). Dit artikel gaat over de uitvoering, de belasting, de duur, de voorbereiding en het doel van een lumbale punctie.
Uitvoering van een lumbale punctie
Als eerste wordt de plaats van de punctie bepaald. Dit is meestal in de buurt van L3-L4 of L4-L5. De plaats wordt daarna gedesinfecteerd (als het nodig is wordt de plek eerst geschoren). Er wordt een steriele doek over de punctieplaats gelegd en met steriele handschoenen wordt de naald ingebracht. Om liquor af te kunnen nemen, moet de naald in de subarachnoïdale ruimte worden in gebracht. Vóór het afnemen van de liquor is het soms belangrijk om de druk te meten, dit gebeurt met een slangetjes dat aan de naald wordt bevestigd. De liquor wordt opgevangen voor nader onderzoek. In het laboratorium wordt vervolgens het aantal cellen bepaald, de differentiatie van de cellen, het glucosegehalte en het totale-eiwit gehalte. Wat er nog meer bepaald wordt van de liquor is afhankelijk van de indicatie van het onderzoek.
Belasting voor de patiënt
Wanneer het onderzoek goed uitgevoerd wordt met een goede positionering en een normale anatomie van de wervelkolom, levert het nauwelijks belasting op voor de patiënt. De punctie kan wat pijnlijk zijn.
De duur van het onderzoek
De punctie neemt, wanneer alles goed gaat, niet veel tijd in beslag. Een ongecompliceerde punctie zal ongeveer 10 minuten duren. De duur van het gehele onderzoek wordt bepaald door de tijd dat de patiënt blijft liggen nadat de punctie uitgevoerd is. Dit is meestal een uur. Wanneer alles goed verloopt, zal het onderzoek dus ongeveer 1 uur en 10 minuten in beslag nemen.
Voorbereiding van de patiënt
Als voorbereiding moet nagegaan worden of er eventuele contra-indicaties zijn waardoor het onderzoek mogelijk niet plaats kan vinden. De contra-indicaties voor een lumbale punctie zijn de volgende:
• intracraniële ruimte-innemende processen
• compressie van het ruggenmerg
• lokale infectie van de huid op de rug
• een verhoogde bloedingsneiging bijvoorbeeld bij gebruik van anti-coagulantie (bloedverdunners)
Wanneer er geen contra-indicaties zijn kan het onderzoek plaats vinden. De patiënt krijgt uitleg en wordt vervolgens in liggende of zittende houding gepositioneerd, waarbij de rug zoveel mogelijk gekromd is.
Doel van het onderzoek
Het doel van de lumbale punctie is het vaststellen en aantonen van de aard en ernst van afwijkingen in de liquor cerebrospinalis.
Bronnen:
A. Hijdra, Koudstaal, PJ, Roos, RAC, Neurologie (2003), Elsevier gezondheidszorg, Maarssen